Bungkung Sakti

Olih: I Madé Sugianto


Ketut Maryanto embas tur kelih di Lampung. Kulawarganné transmigrasi ka Lampung duk warsa 1979. Idup di tongos transmigrasi makejang ajak ngaba bekel uling Bali. Tatujonné apang tusing kena data-data di gumin anak. Ada mabekel bungkung, gegemet, lan babuntilan. Sengkala, liu masi gegemet nyama Baliné di tongos transmigrasi ngamahin. Dadiné pangléakanné nglimbak ditu. Baas precaya tekén ilmu pangiwa, liu dadiné kena sengkala.
Ketut Maryanto uli cerik mula demen mabungkung. Ngancan kelih ngancan liu ngelah bungkung. Apabuin dugas batu akik sedeng booming, ngancan ngliunang ngelah sekaa demen nguber soca. Ada batu selem, masoca berumbun, blue sapphir, lan mirah cepaka. Makejang batuné koné sakti. Ada ané sedeng gugu, yan gutil lelipi bungkungé tusing kénkén.
Ipun bangga yén pesu nyaluk bungkung liu. Makejang jeriji limané misi bungkung. Ngancan liang yén ada saingné ngelurin jero balian. Prajani pesu belog ajumné. Pipis tekek-tekek di dompétné ketespesu. Ané demen ngroko belianga roko. Ané demen mamunyah belianga arak. Ento ané ngaénang truna-trunané demen ngencanin, ngaukin jero balian.
Dugas purnama ané suba liwat, di désané makarya upakara nyanjan. Milih juru solah rangda. Mapan di désané suba makelo tusing ngelah juru ngeréhin rarung. Mirib jodo, dugas nyanjan di pura, sané karauhan ngejuk ipun apang kawintenin dadi juru songsong rangda. Mih demen atiné. Apa ané kenehanga uling pidan kaisinin. Ipun sumanggup mawinten dadi juru sunggi rangda. Sukat ento, ipunngancan demen maburu bungkung nganti mukak utsaha ngasah batu jumahné. Makejang bungkung ané saluka orahanga sakti. Yadiastun bungkung meli di peken, cutet angkenina maan pican batara. Timpal-timpalné anggut-anggut dogén uwon matungkas. Yén tungkasin, sinah puikiné tekén Ketut Maryanto. Maimpas di jalanné bisa tusing matakon maimbuh misi uwék cuh.
Di Lampung, ipun saja kasub. Panganggoné setata tawah. Lénan tekén makejang jerijiné mising bungkung, ia masi setata nyaluk panganggo pendékar pencak silat. Nyama Bali lan nyama Jawa ané jenek ditu makejang angob nepukin Ketut Maryanto, baan matimpal melah ajak pejabat. Biasa nugtugin pejabat, ia kasengguh centéng. Yén suba Ketut Maryanto milu luas, pejabaté marasa aman, precaya tusing gugul magic. Apabuin sasukat mawinten dadi juru sunggi rangda di pura, pejabaté ngancan ramé ngidih tulung tekén Ketut Maryanto. Ngidih tulung apang kasengker. Makejang ngadén Ketut Maryanto sakti.
“Béh, liu anak ngadén déwéké sakti baan makejang jeriji limaé misi bungkung. Yadiastun iraga tusing nawang lud, jeg ada masi anak ngugu. Baan iraga uli Bali anaké takut. Anak Bali kasub sakti bisa ngléak. Anak Bali kasub mabatunbuluan di gumin anak. Kéwala sujatiné di Bali, paturu Bali makanda, magerengan. Ngandap ruang nyunjung satru. Ah, tengilin gén awaké. Depang anaké ngadén sakti, ané penting pejabaté liu teka ngenjuhin pipis!”
Yén petékin, ada séket lima Ketut Maryanto ngelah bungkung. Warna-warni batuné. Makejang baan meli. Tusing saja maan pica di pura. Biasané ia meli bungkung di Terminal Raja Basa. Terminalé joh uli umahné. Neked jumah, yén ada anak nakonin, ipun ngaku maan pica dugas nangkil di Pura Jagatnatha. Maan pica dugas mandus di tukadé. Maan pica dugas manjus di pasih. Jeg makejang akuina pica, apang nyak dingeh madengen. Makejang ngugu, apabuin ipun suba mawinten dadi juru igel rangda.
“Jero mabungkung anyar, nggih? Mih socané ngendih. Di pura dija polih pica?” ada saingné nakonin, dugas ipun negak di warungné Mbok Poimin, tusing joh uli umahné.
Ketut Maryanto kenyem-kenyem maimbuh nyusutin socan bungkungé ané saja ngenah ngendih kerana tumpel sunaran ai. Suud nyusutin, socané kakecup.
“Napi kagunané, jero?”
Satondén nyautin patakon timpalné, ipun mesen kopi tekén dagangé. Maimbuh nundén saingné apang mablanja ané lénan. Ia majanji lakar mayahin.
“Titiang nunas roko akatih, jero!”
“Aruh, jeg enduk sajan. Abongkos tagih!” saut Ketut Maryanto.
Ketut Maryanto buin nyusut-nyusutin socané. Dikénkéné alihanga sunaran ai. Ngenah tembus sunaran ainé nelusup di socané. Ipun masé mesuang sénter cenik anggona nyénterang socané ané barak ngendih.
“Mapinda gambaran napi di tengah bungkungé nika jero? Becik pisan.”
Ketut Maryanto nengil, tondén nyidang nyautin. Ipun buin nyénterang socané tur ngédéngang tekén saingné sambilang mautsaha ngragrag satua apang nyak macedem.
“Tembus sinarné nggih. Barak ngendih,” timpalné ngajumin.
Ajum-ajumina buka kéto, Ketut Maryanto ngancan demen atiné.
“Ma mesen kopi malu. Sing adung tepuk roko sing matimpalan kopi!” Ketut Maryanto nundén timpalné mesen kopi.
Ipun lantas nyritayang lelintihan bukungé. Ketut Maryanto ngaku maan soca mirah deloma dugas luas ka Palémbang. Kala ngantosang boat di Rumah Buruk, prajani ngasanin kebus baa. Sing nyidang nanggehang ongkeb, ia ngelés panganggo tur macebur kayeh ka tukadé. Dugas mameman di tukadé, ada bé kakia maekin tur nagih nyagrep. Matané nelik ngendih barak.
“Jero jejeh?” timpalné ané maadan Komang Karpus nyesed nakonin.
“Akebiasan Bli marasa jejeh. Aget di jeriri tangébot nyaluk bungkung mirah cepaka. Barak kapunahang tekén putih. Kal sorot matan kakiané tekén bungkung mirah cepakané.”
“Kénkén panadiné, Jero?”
Matan bé kakiané pesu malontod. Makelo-kelo dadi batu barak, batu mirah delima. Batuné lantas katunas. Disubané nerima batu mirah delimané, bé kakiané lantas magedi.
“Napi kagunan bungkungé, Jero?”
Ketut Maryanto ngorahang batu mirah delima cocok kasaluk olih pejabat. Nyén ja nyaluk bungkung mirah delima pasti mawibawa. Kagugu yadiastun mogbog.
“Buin pidan kayang tiang payu dadi calon DPR, kal selang bungkungé,  dados jero? Apang lengut baan nguluk-nguluk anak, apang nyak anaké milih tiang!”
“Bah, yén anggon nguluk-nguluk anak tusing dadi. Mula kéto gaginan DPRé? Demen ngmauk. Demen majanji, demen masi nglémpasin!”
“Sampunang kénten jero. Nyanan tan wénten anak milih tiang. Déolas kayang pemilihanné picayang apisan bungkungé Jero Balian. Apang taén anak Bali di gumi transmigrasi dadi anggota déwan. Ten cocok kénten, Jero?”
“Nah kéto ba, yén anggon nindihin nyama Bali, Jero pasti mapaica bungkung!”
Sesai orahanga jero balian, gedé kenehné Ketut Maryanto mlajahin usadha lan ané lénan. Ipun matari tekén reramané lakar mulih ka Bali. Ia dot nyangih sabukné di tanah kawitanné. Malajah tekén balian-balian kasub di Bali. Ia suba ningeh orta, yén makita malajah dadi balian alih désa ané misi adan baburon. Luiré; Singaraja, Singapadu, Singakerta, Desa Belalang, Desa Kedisan, Desa Batu Kambing. Ané sandang kelidin Gajah Mada. Baan di tongosé ento tusing melah malajah baan sesai jalanné macet, jejeh paplajahanné milu macet, maimbuh tomplok bémo. Maan restu uli reramané, Ketut Maryanto mulih ka Bali.
Neked di Bali, Ketut Maryanto nyambatang tekén pamanné lakar nunas ajah tekén balian-balian sané suba kasumbung, kasub sidhi indik kawisésan lan matetambaan. Pamané anggut-anggut ningehpangidih keponakanné. Pamané masamaya ngatehang nunas ajah sig balian Jero Pamor ané jenek di gunung Ngraung. Pamané nuturang di bongkol gunungé ada pasraman genah balian sakti micayang tamba lan tongos malajahang kawisésan.
“Ampura paman, yén bapan tiangé di Lampung mabesen apang ngalih tongos malajah ané adan désané soroh beburon. Kocap ditu tongos ané paling melah malajah. Ampura boya ja titiang sangsi tekén tongos ané tujuhin paman,” ucap Ketut Maryanto.
Pamané makenyem tur nyambatang apa ané besenina tekén reramanné Ketut Maryanto di Lampung mula ingkup ajak kenehné. Ipun nyambatang di batis gunung Ngraungé ada désa maadan Bangkiang Sidem. Masrieng bulun kalongné Ketut Maryanto ningeh adan banjaré. Ipun anggut-anggut setuju, tur ngidih tulung tekén pamané apang énggal atehin kema.
“Adengang malu Tut. Paman ningalin déwasa ayu malu. Yén suba ada galah melah, lan bareng-bareng kema nunas ajah. Paman masih lakar nunas tamba di pasraman. Uling abulan basangé sakit mising. Nah, suudan karya ngenteg linggih di Pura Dalem, paman lakar ngatehang kema. Mumpung Ketut di Bali, lan ngaturang ayah ka pura, kabenengan buin mani melasti ka segara.”
Semengan suba Ketut Maryanto makikén lakar milu ngiring melasti ka segara. Takehné Ketut Maryanto di Lampung tekén di Bali tusing malénan. Ipun nyaluk panganggo ka pura ané mirib pendékar. Udengné nempa destar pamangku. Tusing engsap nyaluk bungkung. Makejang jerijiné misi bungkung, warna warni batuné. Anak ané nepukin Ketut Maryanto angob. Ketut Maryanto kadéna anak nyem lalah sawiréh mapanganggo tawah. Yadiastun anak nengneng baan panganggonné soléh, Ketut Maryanto tusing rungu. Ipun makecos menék mobil pick up lakar ngiring ka segara. Makejang ané numpang di mobilé tangkejut ningalin Ketut Maryanto makecos menék numpang pick up. Tan bina cara Jackie Chan di film-film silaté.
“Jero Ketut, yéning ring Lampung numpang montor kamulan makecos inggih? Ampura sampunang salah tampi, tambeté kalintang sané mawinan tiang wanén matakén sareng Jero Ketut.”
“Inggih mék. Di Lampung kamulan kénten, magarang makecos menékin montor sawiréh takut tan polih tumpangan. Montoré ring Lampung nénten sekadi ring Bali sané akéh. Ampurang mék, yén tan munggah ring kayun. Malih siki, sampunang kaukina tiang Jero Ketut, nyanan wénten anak jail, kadéna tiang bikul,” ucapné Ketut Maryanto guyu.
Makejang ané numpang di mobilé kedék ingkel-ingkel. Ketut Maryanto dueg ngebanyol. Ketut Maryanto masi sing kuangan tutur ané ngranaang makejang demen tur sing marasa panes di jalané ngiring Ida Bhatara masiram ka segara. Onyang demen ajak Ketut Maryanto baan dueg ngragrag satua. Liu masi anak matakon, nguda Ketut Maryanto nyaluk bungkung liu. Makejang ngedebris kedék ningeh sautné ané mula banyol.
Ketut Maryanto masi nuturang, sameton Jawi, muang krama wed Lampung paling jejeh ajak sameton Bali. Kajejehin baan sakadi sampat lidi, yen sampun mapupul ngendih saktiné. Ping telu ping pat, krama wed ditu nglebonin, liu ané ngemasin mati. Nyama Bali tusing taén bintul apabuin makirig mabélapati. Ento makrana, prémané di Lampung makejang kapimpin sameton Bali. Sameton Bali di gumi transmigrasi kaloktah sakti.
“Krama wed di Lampung precaya anak Bali tusing matatu baan tiuk pagaén pandé. Perkakas pegaén pandé tusing nyidang mintulin kulit. Sajaba gutgut legu mara kulit nyama Baliné gargar gérgér baan telah bintul. Ulian legu masi masuk rumah sakit,” ucap Ketut Maryanto bénjul ané makada pangiringé ané numpang di mobilé sriag sriag kedék.  
Baan banyol ortané, nganti sing marasa suba neked di parkir segarané. Disubane mobilé marérén, Ketut Maryanto buin makecos tuun.
“Aduuuuuhhhhhhhhhhhhhhhhhhh. Tulungggggggggggggggg!” Ketut Maryanto makraik naenang sakit kerana socan bungkungné ngengsut di besin mobilé.


No comments