Perau ring Sagara Sanghara

Olih: Putu Éka Guna Yasa
Sumber Gagambaran; id.pinterest.com
Ring pustaka Shiwa Purana wénten carita indik salampah laku Déwi Parwati tat kala katibén pamastu olih Bhatara Shiwa. Pamastu inucap katibakang santukan brata sajeroning ngregepang aji tantrané tan sida kapuputang olih Dewi Parwati sané kantun maparagayan manusa tuwi. Kocap wantah malarapan antuk ngragayang aji tantra, Ida prasida nincapang pamurtian saking jadma dados shaktin Ida Bhatara Siwa. Yéning nénten siddha karya utsahané, Ida Bhatara Siwa tan pacang nyadia ngangkenin ida pinaka istri “renaning rāt”.
Nénten tulak ring pangarsan Ida Bhatara Siwa. Déwi Parwati raris ngamargiang tapa, brata, yoga, miwah samadi. Utsahané nulus pacang tumus katur ring anggan Ida sané kasengguh Sangkan Paraning Dumadi. Madasar antuk kapagehan, sampun makudang-kudang brata sida kalebar olih ida.
“Manawi, nyansan nampek daging pangaptiné nekéng tuas”. Sapunika ida ica sajeroning pikayun. Ri sampuné kelangen antuk pikolih bratané, tan pasamandana Ida arip. Panyingakan Idané nadaksara baat sakadi katindih pratiwi, sayan sué sayan tan sida katawengin. Kala nutup panyingakan, Déwi Parwati tamis-tamis sirep. Duk punika, Ida éling ring angga. Sakéwanten kawisésan aripé tan sida katepasin.
Ida Batara Siwa duka nyingakin kahanané puniki. Taler Ida Déwi Parwati tan surud-surud malih ngulengang pikayun. Saking darana nuju diana. Saking diana nuju samadi. Yadiastun sampun mautsaha, aripé tepengan inucap kantun jaya ring yasan Déwi Parwati. Aripé mamurti turu ring ati. Kapagehan yasané tan sida manggihin sarining pangapti. Doning ida kaiket antuk arip, tan sida tutur ring turu. Tan sida gamel anugrahané, réh nigrahané kantun nglilit budi.
Ida Bhatara Siwa nénten wantah duka, sakéwanten dukané mapamuput antuk pastu. Ida Bhatara mastu Déwi Parwati mangda mawali ka mratyu pada numadi malih dados jadma. Irika ida kanikain olih Bhatara Siwa mangda nyroadi ring kulawargan bendéga. Napi mawinan Ida katitah mangda numadi dados okan bendéga?  Pitakén puniki méweh kasaurin duaning arang yowanané mangkin madué cita-cita dados bendéga sané nganggén samudra pinaka ibu, genah nunas mertan urip sadina-dina.
Yéning dados tarka, tetujoné boya wénten sios mangdané Déwi Parwati sida malajahin malih tata cara ngulengang pikayun. Wantah I Bendéga sané kaadegang pinaka tetuladan santukan dané nénten obah ri kala ratri ngungsi sagara matoh pati. I Bandéga taler kantun tajep-uleng pikayuné ri kanjekan samudrané dalem tur ombak sané kabinawa ngulung, mantigang, saha mucah perauné ngantos malih ka pasisi. Sasampuné tatas maguru ring I Bandega indik kasuksman tata cara ngulengang kayun, wawu Déwi Parwati sida muputang yasa ngwangun tapa ngincepang smertin aji tantrané.
Yéning indayang susastrané ring ajeng pinaka sipta, pastika wénten lawat-lawat sané prasida kaanggén pratiwimba nyuluhin kauripané ring sekala. Yéning Déwi Parwati sida lulus malajahin aji tantra antuk maguru ring bendéga, sekalané manusané mangkin kantun kagulung makudang-kudang ombak kasengsaran ring sagara kauripan. Napi malih sasampuné panglalah Covid-19 nibénin jadmané sajagat. Lintang ring tigang sasih panglalah Covid-19 pamekas ring Bali, kahanan jagaté nyansan sayah. Mesehé sané kaarepin tepengané puniki nénten wantah marupa gering maya sané prasida mancut jiwa pramana, sakéwanten sané patut katangarin taler solah manusané. Sasukat gering puniki nglalah, duratmaka sané ngamaling nyansan katah. Makudang-kudang leptop ring sekolah SMP PGRI 7 Dénpasar ical sangkaning sekolahé suung sepi. Nénten wantah i rika, sané ngresresin manah, duratmakané taler nylusup ka pura-pura. Kalih pratima sané wénten ring Pura Pucak Sangkur-Bedugul-Tabanan miwah pratima ring Pura Taman Limut, Pengosékan Ubud-Gianyar ical nepék ring panglalah puniki.
Nampénin kahanan jagaté kadi puniki, nénten iwang yéning shastrané maosang jadma pasu sané mateges manusané tan bina ring buron. Kicalan makudang-kudang pratima ring pura tenget inucap muktiang, yéning sampun kapelek bikas manusané luihan ring cicing borosan. Sakadi kauningin, nénten wénten cicing miwah beburon sané maagama kadi manusa, sakéwanten durung naenin wénten gatra ipun ngamaling pratima!
Ring tengah sagara sanghara  sané maombak galak kadi masané mangkin i raga patut nyisik bulu tur matakén ring bandéga-bandéga kauripané. Perau napi sané sida kanggén tulung nglintangin sayah  alikan jagaté mangda prasida slamet kampih ka pasisi? Geguritan Purwa Sanghara sané karipta olih Ida Cokorda Mantuk Ring Rana duk jagat Baliné kajajah Welanda maosang pamargi kadi puniki. Réh kocap tan saking sastra, tan mantra tatan mas manik, sida manulak sanghara, kewala sané asiki, kasusilaning budi, punika kanggen prahu, kukuh kaliwat-liwat, tuara kéweh tempuh angin, sida mentas saking sanghara sagara. Tuges pisan Ida maosang perau sané prasida kaanggén ngentasin sanghara sagara inggih punika kasusilan budi. Napi sané kabaos kasusilan budi?
Ring ajah-ajah indik sasana kabaosang kasusilan budi nénten lian ring utsaha ngamargiang dasa sila utawi panca yama miwah niyama brata. Manawi ring masan sayahé kadi puniki, i raga patut ngeret parilaksana mangda nénten nyakitin (ahingsa), nénten mamurug ngamargiang sanggama (brahmacari), jujur (satya), nénten marebat (asteya), miwah nénten kadalon ring padruéan anak lian (aharalagawa). Lianan ring panca yama inucap, wénten malih limang parindikan sané nénten patut kamargiang inggih punika nénten brangti (akroda), bakti ring guru (guru susrusa), magehang kasucian (sauca), satata lega ring sané sampun kadruénang (aharalagawa), miwah tan langgana ring sapituduh guru (apramada). Dasa sila ring ajeng kaucap olih Ida Cokorda Dénpasar pinaka perau kukuh sané pacang prasida nglintangin sanghara sagara. Perau dasa sila sané akéh kasurat ring pustaka-pustaka sasana punika kadasarin antuk ahingsa utawi nénten nyakitin. Napi dasar ahingsané? Welas asih!    


Putu Éka Guna Yasa
embas ring Banjar Selat Tengah, Bangli, 6 Januari 1990. Mangkin dados dosén ring Jurusan Bahasa Bali Unud. Nerjemahang makudang-kudang lontar, pemenang Pemuda Pegiat Literasi widang jasa saking Paguyuban Duta Bahasa Provinsi Bali 2018. Kakawiannyané kawedar ring makudang-kudang média masa, wiadin ring cakepan luiré Bali Post, Pos Bali, Prabhajnana (I, II, III), Angripta Rum.

No comments