Satua Lubak Jénggot

Sumber Gagambaran; id.pinterest.com


Kacrita di désa anu ada koné anak makurenan, ané muani bagus, ané luh jegég pesan gobanné. Ané luh sai-sai koné madagang jaja-jajaan di padiwangan umahné. Wiréh ia anak luh jegég buin tuuhné enu bajang sai-sai liu-liu pesan anaké nganggurin. Daganganné lais magetek, jajanné tan pagula katonanga manis. Petengné masi bek-bek dogén anaké malali kumahné, tusing kanca, jaksa, muah pedanda kerta masi sai-sai kema tuara enceta. Nganti seret koné cicingné ngongkong, baan tuara pegat-pegat tamiuné kema. Ané muani suba kéweh pesan sai-sai ngenemin tamiu. Ia tusing pati maan negak, katungkul busan-busan ngesekang cicing dogén. Mara maan negak akejep buin akejepné ada buin tamiu teka, ngongkong cicingné, ngesekang lantas ia cicing. Kéto dogén gagaénné peteng lemah tuara lénan. Buina ia suba selang tekén para tamiuné makejang. ”Yan pada i déwék tuara jumah, tong tara kurenan gelahé kepetanga tekén tamiuné. Makrana sai-sai ia mai, tuara lénan baan demen tekén kurenan gelahé.” Kéto koné nyet ané muani. 
Sedek dina anu mapaitungan koné ia ajaka ané luh, ”Luh, Luh, beli apa suba kéweh pesan sai-sai ngenemin tamiu. Kéné ja suba baan, mani da suba nyai madagang, meli nyen nyai arak nyang aguci, penganin tamiuné! Beli bakal gediang ibané uli jumah; nyaru-nyaru ka alasé. Nyanan beli dong morahan tekén nyai, di arepan tamiuné, apang tawanga mani beli tuara jumah. Dong pasranab ia pada mani semengan mai ngagen lakar nyelekang nyai. Asing teka mai baang suba arak pang nganti punyah. Yan suba makejang tamiuné punyah, bli dong teka ya.” 
”Nah, kéto ja kéto.” 
Kacrita jani suba nyaluk peteng, teka koné tamiuné. Ramé koné suba umahné, ada makekedékan, ada nutur. Di lén paliat ané muani, ada nundikin ané luh, ada ngejitin. Kéto dogén tingkah anaké malali uli i sesai. Ngomong lantas ané muani tekén ané luh, ”Luh, Luh, buin mani prayanin nyen nyakan, bli lakar luas ka alasé. Apang ada apa bekelang!” Masaut ané luh, ”Kuda wai sih bli luas?” Masaut ané muani, ”Bantas makapuan. Bli lakar ngalih lubak jénggot.”
”Nah mani bakal prayanin nyakan.”  
Mara kéto paomongan né muani ajaka né luh, kendel koné pada tamiuné, baan buin mani ané muani tusing jumah. ”I déwék ngelahin lakar dini,” kéto koné pada keneh tamiuné. 
Kacrita mani semenganné, pasemengan pesan koné suba lebeng nasinné. Suba suud né luh menpenang né muani nasi, lantas né muani mamesu néngténg kembal, nyaru-nyaru luas ka alasé. Neked di suungé lantas ia nglingkung nglénin ambah, bedah di luanan umahné. Ditu koné ia mengkeb, ngintip anaké malali kema. Suba koné kéto, buin akejepné teka lantas tamiuné mara adiri. Kendel pesan ules anaké ento, mara dapetanga tuara ada anak lénan, sajawaning ané luh. 
”Mara teka Bli Ketut? Mai ja menékan. Kanggoang icang dogén ngenemin bli. Kurenan icanngé tusing jumah, anak ia luas ka alasé ngorahang ngalih lubak jénggot.” Kéto abet ané ngelah umahé, menékan lantas tamiuné sada kenyir-kenyir. Suba pada negak, jeg omongina koné luh, nagih jelékanga. Masaut I Luh, ”Da bli kéto, semengan bli suba ngomongan ané kéto-kéto. Awak bli sai-sai té mai, mani puan sing ada jalan. Né anaké malu daar!” Bek-beka koné tamiuné ajak arak nganti punyah. Buin kejepné ngongkong koné cicingné. Ngomong lantas I Luh, ”Bih kurenan icangé teka, engkebang ibané betén umah!” Mengkeb koné tamiuné betén umah. Suba koné kéto, nelép koné kancané. Bau rauh mekelé? Rarisang ja munggah!”
”Nah.”
Suba pada negak, petaina koné I Luh tekén mancané. Bek-beka masi kancané aji arak nganti punyah. Suba punyah ngongkong buin cicingé. ”Kurenan tiangé teka, kurenan tiangé teka, engkebang ragané batan umah!” 
Suba koné kéto rauh lantas jaksané; masi makeneh nyelekang I Luh. Punyahanga lantas teken I Luh, engkebanga beten umah. Tanggu duri rauh kone Pedanda Kerta, masi keto pakayunanidane, patuh buka pakenehan tamiune ane teka maluan. Punyahanga masi Pedanda Kerta nganti lemet. Suba kone keto, teka lantas kurenan I Luhe ngaba adeng pangorengan. Contreng-contrengina rain Ida Pedandane, lantas wadahina kranjang abana ka peken anggona pabalih-balihan.”Lubak jenggot Iero, lubak jenggot Jero!” Serab laut anake menekan mara orahanga ada lubak jenggot mawadah kranjang. 
Asing nengok anaké pada kedék, ningalin Pedanda Kerta macontréng-contréng aji adeng, turing jénggot dané ané kamulan putih dadi selem. Jani amiug koné ortané neked ka gria. 
Kacrita Ida Istri makayunan uning tekén lubak jénggot, lantas Ida ngénggalang ka peken, laut dapetanga Ida rakanidané mawadah kranjang macontréng-contréng orahanga lubak jénggot. Ida istri laut ngadésem, jengah kayunidané baan rakanidané kéto. Ngandika lantas Ida Pedanda, ”Ida Istri, Ida Istri, titiang kénéanga.” Kéto pangandikan Ida Pedanda sada garo, mabriug lantas kedéké mawuwuh-wuwuh kimud Ida Istri, lantas ngénggalang ngajak Ida Pedanda mantuk. 

Catetan; Kaambil saking cakepan Satua-satua Bali (VII) sané kapupulang olih I Nengah Tinggen

No comments