Pan Jinar

Olih: JM Pandé Putu Alit Antara
Gagambaran Manik Sudra

Dinané ento terasa panésé nyentak, sakéwala tusing nyurutang bayuné Pan Jinar lakar luas ngarit, ngalih padang kesisin tukad Banyumalané. Tengainé ento sawetara ada jam solas. Iteh ia ngarit padang ané gadang tur lumbung-lumbung apang énggal maan akeranjang. Ia ngubuh jaran aukud, ané setata ajaka ngalih pengupa jiwa sadina-dina di marginé. Geginan Pan Jinaré wantah dadi kusir dokar. Ia setata mangkal di terminal Banyumalané, ngatuang penumpang ané nyéwa dokarné. Penumpangé ané nyéwa liunang uling seputaran kota Singaraja.

“Hé…Pan Jinar ngujang adi ditu bengong, nyén ané kaingetan?” akéto ada anak tua ngelurin ia. Pan Jinar makesiab sambil nekekang ngisi patin aritné, ia lantas mesaut, “tiang sedeng ngarit, dadi bapa dini ada disisin tukadé?, bapa ngalih napi?” Kacawis olih anaké lingsir, “bapa sedek melali-lali nyelimurang manah, jeg tepuk bapa cening bengong dini!” Akéto reraosan Pan Jinaré ajaka anaké lingsir ané mara tepukina. Buin Pan Jinar metakon kakéné, “Dadi tiang nawang adan bapané? Sujatiné bapa nyén? Dija umah bapané?” Kacawis olih anaké lingsir, “adan bapané Yandé Gambrong, bapa anak demen nulungin anak sakit-sakitan, umah bapané ento dajané.” Buin timbalina tekén Pan Jinar, “dadi tiang ngidih yéh abedik, kéné bedak tiangé krana panésé bes keliwat,” sambilanga ia nyagjagin Yandé Gambrong. “Dadi, apang liu baang bapa ngidih, mai jani melali ke umah bapané?” akéto sautné Yandé Gambrong lantas ngisiang limané Pan Jinar ka ajak melali ka umahné.

Kondén ada amenit limané gisina tekén Yandé Gambrong, sagét ia suba nepukin rurung gedé, pesliwer ada montor kiwa tengen, bek ada toko-toko medérét selantang jalan. Ia merasa mara pesan ada disisin tukadé ngarit. Jani sagétan ia suba ada di kompléks perkotaan. Sakéwala bayu lan kenehné gedé tur wanén, tuutina dogén ija lakar ajaka tekén Yandé Gambrong. Disubané makelo majalan ditu tepukina ada penggak warung kopi. Ditu lantas Yandé Gambrong ngajak Pan Jinar marérén, sambilanga mesen kopi dadua. “Nah Pan Jinar, ento jemak jaja apa demenin! Nyanan bapa nraktir!” akéto raosné Yandé Gambrong. Kacawis olih Pan Jinar, “suksma bapa, tiang demen ajak jaja bantal miwah jaja kaliadrem,” lantas Pan Jinar nyemak jaja bantal, peluta terus ajenga, sambilanga ngerosin kopi anget-anget.

Disubané basangné wareg tur bedaké suba ilang, ditu lantas Yandé Gambrong ngajakin Pan Jinar mulih. “Nah Pan Jinar jani mulih malu!” Yandé Gambrong bangun laut ngisiang limané Pan Jinar ngelantas mejalan ngelodang. “Ento suba warungé umah bapané! Kurenan bapané ia mula demen medagang,” akéto raosné Yandé Gambrong. “Ené suba teked di tanggun rurungé kelod! Nah lautang mulih, apang tusing makelo antianga tekén kurenané,” akéto buin Yandé Gambrong ngeraos tekén Pan Jinar sambilanga ngelésang gisian limané. Mara kakelésang limané Yandé Gambrong, jeg prejani makesiab, dapetanga dewékné ada di bet-beté disisin tukad Banyumalané. Dugas ento guminé suba sanja sawetara ada jam lima sore. Ditu ia ngalih-alihin tongos keranjang padangné. Disubané tepukina ditu lantas ia ngénggalang mulih apang guminé tusing énggal peteng. Sujatiné Yandé Gambrong mula soroh jin ané nongos disisin tukad Banyumalané, sakéwala Pan Jinar tusing nawang tekén unduké totonan. Ento makerana ia tusing merasa takut nang abedik tekén Yandé Gambrong.

Akéto sadina-dina pejalan idupné Pan Jinar, setata ia ajaka melali-lai tekén Yandé Gambrong yéning ia maan luas ngarit padang disisin tukad Banyumalané. Sakéwala jani, suba dasa lemeng ia tusing taén katemu tekén Yandé Gambrong sawitrané ané nongos di tukad Banyumalané. Ento makerana ia kangen tur sahasa ngaukin Yande Gambrong uling di sisin tukadé. “Bapa Yande Gambrong…. Bapa Yande Gambrong…, tiang né Pan Jinar suba teka! Jani dija bapa ngoyong…” akéto geluran Pan Jinaré sambilanga ia mejalan ngajanang ngelodang di sisin tukadé. Miribang kaukan Pan Jinaré dingeha tekén Yandé Gambrong, ento mekada ia teka nyagjagin Pan Jinar. “Ha..Ha…Ha…bapa dini ning, disampingé!” akéto raosné Yandé Gambrong sambilanga nundikin tundun Pan Jinaré.

Pan Jinar kendel pesan sawiréh sawitrané suba teka. Ditu ia metutur-tuturan makelo baan kangen uling dasa lemeng tusing katemu. “Nah Pan Jinar, jani bapa ngorahin, yén dot apang bapa énggal teka, ditu di pekarangan umahé tanemin tulang kebo bilang bucu, sinah bapa lakar énggal teka yén Pan Jinar ngaukin!” akéto raosné Yandé Gambrong, lantas limané nyeluk kantong, ngemaang Pan Jinar gegemet. “Né ada batu barak bebed, né aba, buin pidan dadi anggon Pan Jinar nulungin anak gelem,” akéto buin raosné lantas Yandé Gambrong mejalan ngajanang, lantas ilang tan pesangkan.

Kendel pesan kenehné Pan Jinar sawiréh ia baanga gegemet batu barak bebed. Ditu lantas ia nyemak keranjangé ané suba bek misi padang laut mejalan muliha. Mula ia aluh ngalih tulang kebo ané orahina tekén Yandé Gambrong, sawiréh disamping gegaén pokokné dadi tukang dokar, ada buin gegaén sambilané, marengin jagal ane nampah sampi miwah kebo, ditu di wewidangan Desa Panjaron, dauh kota Singarajane. Disubané umahné sabilang bucu ketanemin baan tulang-tulang kebo, dadi aluh pesan yén ia dot matemu ngajak Yandé Gambrong sawitrané. Ia uling jumahné ngaukin ping telu adan Yande Gambrong tur lantas ngetebang batisné ka tanahé ping telu, sagét suba teka jin Yandé Gambrong disampingné. Pan Jinar orahina metetulung tekén wargi désané ané ketibén gering miwah kakobetan. Jin Yandé Gambrong, suba sanggup matetulung ngorahin Pan Jinar indik maubad-ubadan nulungin anak gelem.

Taén ada pisagané dauh umahné, gelur-gelur petengné naanang sakit basang ané keraksa, ditu ia maan petunjuk tekén jin Yandé Gambrong apang nulungin pisagané. Lantas Pan Jinar nyagjagin pisagané ané gelur-gelur ento, ngemaang simbuh kakap  di basangné, terus keineman yéh wangsuhan batu barak bebed. Prajani pisagané lemet sing inget, suud ia gelur-gelur, buin jebosné ia suba inget, tan dumadé sakitné suba ilang. Ditu pisagané ngaturang suksma tekén Pan Jinar.

Orti indik Pan Jinar bisa ngubadin anak gelem, suba nglimbak di désa pekramané. Liu anaké ané gelem nunas tamba tekén Pan Jinar. Ada gelem kepék limané, ia kaurut tur kebaang ramuan don-donan ané suba kabisikin olih Jin Yandé Gambrong. Jeg sing kanti buin teluné anaké gelem ento suba seger. Ada masi uling dura désa teka ka umahné, ia ngeraksa gelem buh miwah batisné lemet tusing nyidayang mejalan. Ditu ia baanga wangsuhan batu barak bebedé, batisné uruta nganggo serana lengis bé céléng, sawiréh ia maan pewisik tekén jin Yandé Gambrong, anaké ané gelem ento kéné gelem ulian gegaén jatma uling Jawa. Anaké ané sakit ento nginep atelun dijumahné Pan Jinar. Sesubané liwat atelun, seananing gering ané karaksa suba ilang, ia seger oger sekadi jati mula. Dugasé anaké ento gelem, ia maan mesesangi tekén Pan Jinar, yén nyidayang seger sekadi jati mula, anaké ento sanggup meliang Pan Jinar sepéda montor. Ia bani akéto sawiréh mula ia anak sugih tusing kuangan apa. Prajani nasibné Pan Jinar luung pesan, sawiréh ada melihang sepéda motor baru, ada anggona kema mai yéning ia ngalih lakar ubad.

“Suksma tiang majeng ring Pan Jinar, sané sampun presida nyegerang ragan tiangé!, niki tiang meriki naur sesangi sepéda montor anyar”, mangda nénten tiang lémpas ring semaya,” asapunika raos anaké ané mayah sesangi, laut ia nuunang montoré uling mobil doplangé, ditu kajemakin baan Pan Jinar. “Suksma tiang ring jeroné, antuk sesangi sané kalintang utama puniki, wénten anggén tiang jagi ngerereh serana ngusadanin,” akéto panyawisné Pan Jinar, laut ia nyelepang sepéda montoré ento. Minab suba tulis gidatné Pan Jinar, jani ia dadi balian sidi. Akéh krama desane miwah saking kota, dura desa ane nunas tamba teken Pan Jinar. Liu anake segerana, ento mekrana jani idupné suba metingtingan, lén ajak ané suba liwat. Prajani ia nyidayang menain umahné ané uug, tur ngaénang kurenané warung dagangan ngadep kopi.

Ada tamiu jatma turunan Cina saking kota Dénpasar teka ka umahné Pan Jinar, ia ngidih tulung tekén Pan Jinar, sawiréh ia katibén kemalingan di jumahné. Makejang isin umahné telah juanga tekén malingé. Minakadi brankas ané misi pipis satus yuta, tivi, barang-barang keramik miwah sané lianan. Ané jani apang ia nyidayang nawang nyén ento malingé tur apang nyidayang barang-barangné makejang bakatanga. Yéning Pan Jinar nyidayang makatang malingé ento ia, suba mejanji lakar ngemahang Pan Jinar pipis molas yuta rupiah. Ditu Pan Jinar metanggeh, nagih alamat tamiuné, nomer hpné tur ngorain ngantiang jumahné kanti buin atelun. Merasa tekén jengah, ditu lantas Pan Jinar ngaukin Jin Yandé Gambrong, ngoraang indik ia kakobetan, sawiréh ada jatma uling kota Dénpasar ngidih tulung apang presida makatang malingé.

“Pan Jinar, eda sanget sebet, jani bapa lakar ngalih malingé!” akéto raosné jin Yandé Gambrong. Kacawis olih Pan Jinar, “inggih suksma, antuk pitulung bapané.” Ditu lantas Pan Jinar nélpon tamiuné ané uling di kota Dénpasar apanga sabar ngantosang. Pamuputné buin petang dinané teka tamiuné uling kota Denpasar ngaba pipis molas yuta rupiah, mayah janji tekén Pan Jinar sawiréh barang-barangne ané ilang suba ulianga tekén malingé, turmaning malingé suba serahanga ka kantor polisi. “Suksma Pan Jinar, antuk pitulungnyané, niki tiang makta jinah molas yuta tupiah, pinaka panaur sumayan tiangé,” akéto raos tamiuné, lantas nyerahang jinah tekén Pan Jinar. Petengné lantas Pan Jinar ngaukin jin Yandé Gambrong apang teka kaumahné. “Kénkénang bapa, dadi malingé nyak nguliang barang ané palinga!” kéto petakon Pan Jinar. Sautina tekén Yandé Gambrong, “ento gegaén cenik Pan Jinar! Alih bapa malingé kaumahné, prabotan umahné entungang bapa, buina bapa misi ngancam yén tusing nguliang barang ané palinga, lakar ngematiang kurenan miwah pianakné!” Ditu malingé ngejer tur ngidih pelih, ia sanggup buin maniné lakar nguliang barang-barangé ané palinga. Bapa masi tusing percaya tekén malingé, tetep bapa nututin pejalané sambilang bapa ngeraos nakut-nakutin. “Inggih suksma bapa, sampun presida nulungin pikobet tiangé, nyidayang ngejuk malingé,” akéto panyawisne Pan Jinar.

Ada masi krama saking dura désa ngidih tulung tekén Pan Jinar, sawiréh pianakné luh ané bajang, ilang uling itelun. Ditu lantas Pan Jinar buin ngidih tulung tekén jin Yandé Gambrong apanga nyidayang nepukin ija anaké luh bajang ento ngoyong. Jin Yandé Gambrong ngorain Pan Jinar anaké bajang ento ada di kapalé di Gilimanuk, lakar nyebrang ka pulo Jawa. Ditu lantas Pan Jinar ngorain reraman anaké bajang ento paundukan pianakné. Cacep tur sigep pesan reramané nelpon bapak polisi ané ada di Pos Gilimanuk, sawiréh pianakné kepalaibang truna uling Jawa. Pamuputné saking utsaha pak polisi, anaké truna ané melaibang anak luh bajang ento bakat kaejuk tur kainterogasi ring kantor polisi. Saking manah suci reraman anaké bajang ento ngaturang suksma kema kaumah né Pan Jinar, sambilanga makta canang sari miwah rarapan woh-wohan asil saking tegal ring désan ipun.

 

 


No comments