Indik Titiang lan Sastra Bali Modérn

Olih: I Komang Alit Juliartha
Sumber Potrekan: dasarbali.wordpress.com
Titiang marasa wawu ngranjing ring jagat sastra Bali modérn. Sayuakti sampun wénten sané dumunan kasengguh panglingsir ring kawéntenan SBM punika. Gumanti mabuat pisan kawéntenan para panglingsir SBM rikanjekan ngwéntenang utsaha-utsaha mangdané SBM puniki sida ajeg, tur sayan nincap nyabran warsa. Utsaha siosan taler mangdané prasida ngawetuang pangawi-pangawi anyar sida dados génerasi kabénjangan. Minab titiang sinalih tunggil kinucap génerasi punika.
Pangawit warsa 2014 titiang ngawacén Bali Post dina Redité wénten sisipan mabasa Bali inggih punika Bali Orti. Irika titiang manggihin puisi-puisi, artikel miwah cerpén mabasa Bali. Meled manahé jagi malajah nyurat kadi asapunika. Pamuput tiang nyurat puisi mabasa Bali sané kapertama mamurda, “Ring Tengahing Nusa Santi.” Dagingnyané indik kaluihan tetamian jagat Bangli.
Ten ngantos asasih puisi punika munggah ring Bali Post. Lega tur bagia pisan manah titiangé. Sami sawitra ring genah titiang makuli ngaturang rahajeng sesuratan punika sida munggah ring média cétak yapitui sadarana pisan. 
Sakémaon indiké puniki nénten lémpas saking yasan sameton titiang sané banget urati tur ngicén titiang pamargi-pamargi ngenénin indik punapi carané mangda sesuratan titiang sida kawedar ring surat kabar. Sameton titiang punika mawasta Made Suar-Timuhun. Dané sané ngicén pamargi sida titiang mamargi nuju genah sané anyar, genah sané dumun nénten sida antuk titiang ngamanahin.
Wénten taler sané ngawi titiang semangat malih nyurat sastra Bali modérn. Minab kawacén sesuratan titiang ring Bali Post punika. Yén ten iwang, bénjang soréné wénten sané nélpon titiang. Dané gumanti semangat pisan mengapresiasi reriptan titiang. Dané nganikang mangdané titiang tetep nyurat tur nincapang sesuratané. Dané memotivasi titiang saking dumun ngantos mangkin. Dané mawasta Déwa Raka Kusuma. Ring sesuratan dané sering nganggé wastan IDK Raka Kusuma. Sané dados pitakén ring manah titiang, sira ngicén nomor HP titiangé? Dados dané uning nomor HP titiangé?
Galah maganti galah, titiang sayan sering nyurat sastra Bali modérn. Mautsaha taler nyurat cerpén mabasa Bali. Pamuputné mrasidang. Ngantos tiang meled nerbitang buku pupulan cerpén mabasa Bali. Malih tiang mataken ring Madé Suar-Timuhun. Wiréh Madé Suar sampun nerbitang buku dumunan sané mamurda Malajah. Dumun tiang nénten banget uning sareng pangawi-pangawi siosan. Madé Suar-Timuhun ngenalang titiang sareng Madé Sugianto. Pangawi sastra Bali modérn tur dados wartawan ring Nusa Bali daweg punika. Kenalan tur ngorta pamuput titiang durus nerbitang buku kapertama titiang sané mamurda Swécan Widhi yadiastun sangkaning nyelang jinah drika-driki. Sakémaon wantah saking meled titiang madué buku, nyelang jinah nénten banget dados pikobet ring padéwékan titiang.
Sangkaning nyurat sastra Bali modérn, titiang angkenina panulis lan pangawi ring désan titiangé. Kénten taler sawitra-sawitra. Sesukat nyurat taler titiang akéh madué sawitra pangawi-pangawi SBM sané sampun lingsir, sané dados panglingsir taler sané kantun yowana. Pangawi-pangawi saking sajebag jagat Bali. Minab wénten taler saking dura Bali. Gumanti bagia pisan riantukan titiang madua genah sané anyar, anggén titiang masayuban rikalaning med antuk kesibukan serahina. Genah anyar anggén titiang malajahang déwék mangda sayan becik ngambel ukudan ring kauripan puniki.
Buku Swécan Widhi polih penghargaan Rancagé 2014. Buku titiang kapilih pinaka jayanti. Déwan juri inggih punika Prof. Dr. I Nyoman Darma Putra. Malih kadi wénten ring tengah taman bunga, liangé ten kadi-kadi. Bagia polih penghargaan saking Bandung. Sakéwanten indiké puniki taler dados tantangan, mangdané tetep nyurat SBM, sampunang ngantos ten nyurat. Penghargaan niki dados motivasi mangdané tetep nyurat tur nglestariang sastra Bali modérn.
2015 titiang sareng sameton titiang Pandé Jati miwah Agus Darma Putra ngawentuk komunitas sastra sané kawastanin Bangli Sastra Komala (Baskom). Tetujoné wantah asiki mangda sayan akéh sameton ring Bangli kayun nyurat sastra Bali modérn. Riantukan langah pisan sametoné ring Bangli sané nyurat sastra Bali modérn. 
Mangkin sampun warsa 2020. Kawéntenan sastra Bali modérn sampun sayan nincap. Akéh komunitas SBM taler kegiatan-kegiatan sané sampun mamargi. Sanggar Buratwangi, Pustaka Éksprési, Suara Saking Bali, taler Bangli Sastra Komala. Akéh taler pangawi-pangawi anyar sané nyantenang raga sutindih ring basa Bali, pamekas ring sastra Bali modérn.  Acara bedah buku nyabran warsa pastika wénten. Pinaka pembedah SBM sampun madué pembedah-pembedah muda minakadi Bayu Gita Purnama, Ari Dwijayanti, Putra Ariawan, Guna Eka Yasa, Darma Putra taler Putu Supartika. Kabénjangan titiang percaya jagi wénten malih pembedah-pembedah sané lianan. Buku-buku taler akéh sané terbit. Dumogi indiké puniki sida anggén gegambaran, sastra Bali modérn nénten pacang padem. Dumogi para pangawi anyar kantun puguh ngambel kasatyaan risajeroning nyurat sastra Bali modérn. 
Janten sami sahuninga, yéning raosang indik ékonomi, sayuwakti nénten wénten napi. Yapitui wénten, sakémaon wantah akidik. Nanging, boya nika dados tetujon sané utama manut kadi titiang néwék. Tetujon utama nyurat sastra Bali modérn inggih punika sareng ngayah ring natar déwata, kasengguh pulau seribu pura, ibu pertiwi, tanah Bali, wantah nglestariang basa Bali malarapan antuk nyurat sastra Bali modérn. Siosan ring punika, kalangan sastra Bali modérn puniki anggén genah malajah nyurat tur malajahan déwék mangda sida dados jadma sané gumanti sida uning ring kawéntenan désa kala patra. Carita-carita punika madaging ajah-ajahan urip, sida anggén pratiwimba, sepat siku pamargi mangda nénten obah jroning mamargi ring jagat sané kinucap kaliyuga. 
Titiang sampun ngawitin mamula sesuratan tur carita-carita sareng sawitra-sawitra ring tegalan sastra Bali modérn. Sampun sapatutyané titiang miara napi sané sampun kapula. Nyantenang raga tur tetep nyurat miwah mengaprésiasi reriptan-reriptan pangawi lianan wantah utsaha sané mautama anggén miara mangdané napi sane kapula sida mentik becik tur mupu. Kabénjangan dados tetamian ring génerasi. Kadi mapiteh. Dumogi pitehané nénten ngantos meneng napi malih usak sangkanin nénten wénten sané kayun mitehang. Gumanti wantah iraga sané mrasidang nyanggra, nyaga tur miara kawéntenan basa Bali pamekas sastra Bali modérn. Ngiring sareng-sareng.

Kacang Apit, 17 April 2020


avatarI Komang Alit Juliartha
embas ring Bekasi, 15 Juli 1991. Dané alumni saking program studi Pendidikan Bahasa Bali IHDN Dénpasar lan meneng ring Banjar Kubu, Kelurahan Kubu, Kabupatén Bangli. Kakawian-kakawiannyané marupa puisi, satua cutet, lan ésai kamuat ring surat kabar sakadi Bali Orti (Bali Post), lan Média Swari (Pos Bali). Cakepané sané sampun kawedar marupa pupulan satua cutet sané mamurda “Swécan Widhi” warsa 2015 lan ngamolihang hadiah Sastra Rancagé warsa 2016. Warsa 2016 dané ngamedalang cakepan marupa novél sané mamurda "Satyaning Ati" lan 2019 satua cutet mamurda "Antologi Ling".

No comments