Palajahan Ngawi
Olih:
Séno Gumirang Aji Darma
![]() |
Sumber Gagambaran; pixabay.com |
Palajahan ngawi
kakawitin.
“Alit-alité icén ibu
galah nem dasa menit,” Ibu guru Tati nganika. Murid-murid kelas limané makejang
nulis, sirahné das ngenteg di méjané. Satondén nganikain ngawi ibu guru Tati
nyurat murda kakawian di papané. Liunné tetelu. Murda pengawit “Kulawargan
Tiangé Ané Bagia”. Murda salanturnyané “Malali ka Umahné I Nini.” Murda
panguntat “Mémé”.
Ibu guru Tati marna
murid-muridné. Cingakina, sarwi nulis, makejang mecuk alis lan gidat. Dugas
pirenga munyi serat-serét pulpén di kertasé. Ibu guru Tati mabaos di ati.
Cenik-ceniké sedek uleng kenehné makejang. Uleng kapining kakawian ané tulisa.
Aji panyingakané ané tabengin kaca mata tebel, Ibu guru Tati buin marna muridé
ané liunné petang dasa diri. Murid jegég bagus, ané galah idup di guminé
ténénan nu lantang. Ané sing nawang lakar dadi apa riwekas.
Dasa menit suba liwat.
Sandra, murid ané matuuh dasa tiban, akorékan tondén nulis di kertasé ané makebat
di arepné. Ia makipekan ka jendélané ané mampakan. Tingalina carang
punyan-punyanan di natah sekolahné magejeran ampehang angin baret. Ditu ia
ngrasaang anginé malaib becat tan kadi. Ngrasaang kéto, meled pesan ia malaib,
apang ilang sakancan ané makalukan di kenehné. Ané metu ulian Ibu Guru Tati
ngorahin aji tulisan di papané ngenehang Kulawargan Tiangé Ané Bagia, Malali Ka
umahné I Nini miwah Mémé.
Sandra nlektekang Ibu
Guru Tati. Ia gedeg gati. Nyabran teka dina ané ngawetuang palajahan ngawi,
setata ia ngrasaang kéweh tan kadi. Sawiréh ia musti nyeritaang amul sajaané.
Ia sing pesan bisa kakéto. Ia sing pesan bisa nyeritaang buka cerita ané tulisa
baan ané ada di jumah utawi di pakraman. Cerita ané kaceritaang amul sajaané.
Sandra buin nlektekang Ibu Guru Tati. Gedeg ané metu di kenehné malingsé dadi
inguh.
Dugas ngenehang
Kulawargan Tiangé Ané Bagia, marawat di kenehné umah ané isinné sambeh sing
karuan. Botol lan kodang lad misi ineman mabrarakan di duur batarané, di duur
méjané kanti di duur baléné. Balé, ané embatin kasur pacrétcét di duurné bir.
Kasur di duur baléné ento kebatin seprai sakéwala malulunan kemu-mai. Galeng di
duur kasuré sing masarung paglintik dini-ditu. Marawat buin di kenehné jelanan
kamar tongosné masaré ajak méménné maampakan setata. Marawat masi anak muani
masaré ngerok. Kanti ia suba mulih uli sekolahan nu dapetanga ngerok.
“Uli dori macelep panak
bebinjat, da ngulgul tamiun méméné,” meménné nemprat déwékné dugas nepukin
Sandra nyerogjog ka kamaré ento. Dempratané ento kéweh ia ngengsapang. Kapin
suba pang kuda ia ngutsahayang apang sing inget.
* * *
Galahé suba limolas
menit majalan. Sandra sing nawang apa ané madan kulawarga ané bagia.
“Mémé, Sandra ngelah
bapa?” Taén ia matakon kapining méménné. Méménné nyautin aji:
“Ngelah. Sakéwala sing
tawang nyén nanang nyainé ané seken. Pét pradé tawang tondén karuan ia bapan
nyainé! Malajah té idup tan pa bapa. Sumasatang tain méong ané madan bapa!”
Kala ento, maklebeh
patakon di kenehné, tulis kadi kakawian unduké ténénan? Sakéwala nadaksara ia
mutusang lakar ngawi-awi nulis kakawian. Mara lakar nulis makaplegan ia. Ané
makada, sukeh ia ngrawatang ané madan kulawarga ané bagia.
Duang dasa menit suba
liwat. Ibu Guru Tati glindang-glindeng di kelasé. Sandra ngindayangin ngenehang
unduk malali ka umahné I Nini.” Ané marawat di kenehné anak luh sedek mapayas
di malun mekané. Anak luh ané muané suba kisut urab warna barak sig pipinné.
Tur, deket warna selem madempel alisné. Ada ané ngranaang Sandra uyeng-uyengan,
bon miik malepug uli awak anake luh ento.
Santondén pesu
bareng-bareng, anaké luh ento ngrorahin Sandra.
“Ingetang da beler,
panak léak. Buin kesep lakar ajak
cang nyai ka tongos cangé magaé. Ingetang, da pesan ngorta, tekén nyén ja,
sakancan ané not nyai ditu. Awas yén bani ngorta.”
Anaké luh ento suba
tua. Sabilang kacunduk mauntaban isin basangné Sandra. Ané makrana baan gedegné
kaliwat. Sandra sing nawang nyén sujatinné anaké luh totonan. Méménné ngaukin
Mami. Di tongosné ngoyong tur di tongos anaké luh ento magaé, makejang anaké
ngaukin mami. Patakon sesai pesu uli kenehné Sandra: dadi pianak anaké luh
ténénan liu gati? patakon buka kéto sing pegat-pegat mlesbes uli kenehné
ritatkala déwékné papétanga tekéñ anaké luh ento nuju magaé ka jaba kota.
Sig tongos magaé anaké
luh totonan, diastun peteng, Sandra ngilis ningalin anak luh ajak anak muani
magelut kanti awakné démpét. Sandra masih ningeh munyin musik sanget gati,
sakéwala anaké luh totonan nombaang ia mabalih.
Di tongos anaké luh
ento magaé ada dogén nakonang déwékné.
“Nyén ngelah pianak
anaké cerik ento?”
“I Marti.” Anaké luh
ento masaut.
“Nyen bapané?”
“Cang sing nawang.”
Kanti teked jani Sandra
sing ngerti. Ngudiang ada anak luh ajak telu utawi ajak patpat negak di kamaré
ané malakar aji kaca. Anaké luh ané di kamaré ento pabalih anak muani ané tan
mari nujuang aji tujuh.
Kanti teked jani masi,
Sandra sing ngerti, dadi di tongos magaé anaké luh ento dingeha grémonan tur
pasaut ané kéweh ngartiang.
“Béh, ngudiang anak
cerik ajaka mai.
“I Marti mapétang. Sing
bani ngalahin pedidiana jumah. Yén ada anak marikosa, berat cang.”
Sandra inget tekén
déwékné. Ia nolih jendéla kelasé ané maampakan. Tingalina langité pelung ikung.
Tingalina masih kedis makeber, ontélan kampidné ngangobin gati.
*
* *
Telung dasa menit suba
liwat. Sandra ngindayangin ngenehang “Mémé” pinaka murda bakalan kakawian ané
surata kapining Ibu Guru Tati di Papan tulis. Ditu, makulekan kruna mabesikan
dadi lengkara di kenehné, tulis apa sing murda meme tur lanturang dadi
kakawian? Nadaksara, marawat anak luh jegeg di kenehné. Anak luh ané setata
ngroko, ané setata bangun uli pasaréané di subané guminé tengai, ané nyabran
nganggon lima sarwi ngenjekang batis kenawan di kursi ané tegakina.
Anaké luh totonan
méménné. Yadiastun kéto mlesbes lengkara uli kenehné: Mémén tiangé ya ané
marawat ténénan? Dugas lengkara ané maruba patakon totonan ilang uli kenehné
nadak sara inget ia tekén unduk napkala ia bangun dugasé tengah lemeng. Ditu,
dapetanga méménné ngeling. Napetang méménné kakéto, Sandra matakon.
“Mémé, meme ngudiang
ngeling, Mé?”
Méménné sing masaut.
Laut ngeling sigsigan sarwi ngelut déwékné. Kanto jani Sandra nu inget tekén
unduké totonan. Kanto buin pidan ja, ia sing buin matakon yén nepukin méménné
ngeling. Sing pasaut ané bakatanga, dengkikan ané bakatanga, “Mendep nyai panak
leak!” Taén ia dengkikina dugasé matakon, aji: “Sing nyai ngelah urusané panah
bebinjat!” Ané pinih nyakitin atinné, pasaut marupa dengkikan, “Nu aget ngai
bang cang mantet. Nu aget nyai sekolahang cang. Da nyényé iba panak memedi ané
ngranaang idup cangé leteh!”
Nuju peteng, dina apa
kadén dugasé ento, méménné mulih magaang. Ané makada kéto, punyahné sanget
pesan. Teked di kamar tamiu, ngutah-utah lantas nglétak di batarané tur sing
bangun buin. Kala ento, Sandra ngepél utah, sonder matakon tekén méménné. Kapin
kéto, makulekan dikenehné patakon:
“Magaé dadi apa ya
sujatinné I Mémé?”
Buin puané Sandra
nakonang tekén méménné patakon ané makulekan dikenehné inucap. Kala ento,
Sandra sing nyidaang ngetékin, pang kuda kadéñ ia pisuha kapining méménné.
Kapin kéto, Sandra sing
taén gedeg tekén méménné. Sawiréh ia nawang, méménné sayang kapining déwékné.
Nyabran Redité, méménné ngajak malali ka plazané en élan ke plazané ento. Ditu
Sandra belianga kemplong-kemplongan, baju, es krim, kentang magoréng miwah be
siap magoréng. Nyabran madaar, méménné nlektekang Sandra, sonder makijepan.
Méménné setata ngedasin bibihné ané misi sisa és krim aji lap sarwa ngraos
adéng, “Sandra, Sandra...”
Di kénkéné, satondén
masaré, méménné maca satua mabasa Inggris ané bek misi gambaran mawarna. Suud
macaang satua, méménné mapangidih. Kéñé pangidihné.
“Majanji tekén meme,
kanti sakayang Sandra dadi anak luh luih.”
“Cara ragan méméné?”
“Sing, sing cara mémé.
Da, da cara meme.”
Sandra sasidan-sidan
ngutsahayang sing piwal tekén janji lan dadi anak cerik suputra. Nanging,
méménné sing setata malaksana melah. Pepesan tingalina méménné melaksana sing
luung. Lantas marawat di kenehné, bibih méménné ané buka madu juruh tan mari
nglepusang andus roko miwah bon ineman ané ngranaang punyah. Napkala kéto,
tingalina paningalan méménné kuyu, muan méménné seming, tingalina masi tulisan
di pageré ané gamela tekéñ méménné...
Pastika pesan, Sandra
sing taén engsap teken tulisan sig pager
méménné. Mapan, nyabran pageré totonan mamunyi, yén sedek mapayas di arep
mekané, méménné setata ngorahin Sandra macaang apa ané matulis. Sandra sing
bani ngorahang sing nyak. Lantas ia macaang.
ANTIANGA DI MANDARIN
KAMAR: 505 JAM 8 PETENG
Sandra nawang, nyabran
di pageré ento matulis adan hotél,
nomor kamar, miwah jam kuda kacunduk, méménné pastika telat mulih. Di kénkené
sing mulih kanti buin puan utawi makatelun. Yén suba kéto, dot gati Sandra
kacunduk ajak méménné. Sakéwala, unduké ento sing taén sambata kapining
méménné.
* * *
Petang dasa menit suba
liwat.
“Sané sampun puput,
bakta kakawianné meriki,” Ibu guru Tati nganikain muridé sami.
Tondén masi Sandra
nyidaang nulis dikertasé, yadiastun akruna. Kertas di arepné nu putih sentak.
Aketulan sing misi tampak tulisan. Sandra bengong nlektekang timpal-timpalné
ané tondén pragat ngawi gasir nulis. Sayan bengong ia nlektekang timpal-timpalné ané suba suud
ngawi nyerahang kakawian laut matilar uli kelasé.
Sandra sayan-sayan
bengong. Ia sing nawang apa murdan kakawian ané lakar kawina.
“Kertas duéné dérémh
matulisin Sandra?” Ibu Guru Tati matakon sarwi ngadeg di sampingné.
Sandra sing masaut.
Maksaang awak ia nulis murdan kekawian: Mémé. Sapatilar Ibu Guru Tati, ia buin
bengong, mémé, mémé adéng bibihné ngrimik. Suba
biasa ia kakéto yén inget tekéñ méménné.
Ia masi ngrimikang
bibih nyambat mémé, dugas méménné ngisidang awakné ka kolong balené. Méménné
ngadén ia suba leplep masaré. Méménné ngadén, wiréh suba leplep masaré, Sandra
sing ningeh raos aah-uuh ané pesu uli bibihné. Méménné sing ngadéñ Sandra
tonden masaré, dugas awakné nyaleméh tur anak muani ané mlekor awakné
geris-geris pules. Méménné sing ningeh adéng Sandra mesuang raos, “Mémé, mémé.”
Sarwi ngetélang yéh paningalan.
“Galahé ngawi sampun
telas. Bakta kakawian duéné meriki,” Ibu guru Tati nganikain muridé sami.
Muridé ané kondéñ suud
ngawi makejang bangun tur mabecat sépan ka malun kelasé mupulang kakawian di
duur meja guruné. Sandra nyelipang kakawiané di tengah tumpukan kakawian
timpal-timpalné.
* * *
Di jeronné, sinambi
nonton RCTI, Ibu guru Tati ané nu anom nuréksain kakawian muridné. Yadin tondén
pragat nuréksain, Ibu Guru Tati ngrasaang, murid-muridné makejang bagia.
Ibu guru Tati tondén
nuréksain kakawian ané kawina tekén Sandra, ané misi lengkara:
Mémén
tiangé sundel.
Catetan: Terjemahan
sakéng cerpén mamurda Pelajaran Mengarang
kakawian Séno Gumira Ajidarma antuk IDK Raka Kusuma. Kaketus sakéng kumpulan
cerpéñ Atas Nama Malam. Penerbit PT. Gramedia Pustaka Utama, 1999
No comments