Palajahan Ngawi

Olih: Séno Gumirang Aji Darma
Sumber Gagambaran; pixabay.com
Palajahan ngawi kakawitin.
“Alit-alité icén ibu galah nem dasa menit,” Ibu guru Tati nganika. Murid-murid kelas limané makejang nulis, sirahné das ngenteg di méjané. Satondén nganikain ngawi ibu guru Tati nyurat murda kakawian di papané. Liunné tetelu. Murda pengawit “Kulawargan Tiangé Ané Bagia”. Murda salanturnyané “Malali ka Umahné I Nini.” Murda panguntat “Mémé”.
Ibu guru Tati marna murid-muridné. Cingakina, sarwi nulis, makejang mecuk alis lan gidat. Dugas pirenga munyi serat-serét pulpén di kertasé. Ibu guru Tati mabaos di ati. Cenik-ceniké sedek uleng kenehné makejang. Uleng kapining kakawian ané tulisa. Aji panyingakané ané tabengin kaca mata tebel, Ibu guru Tati buin marna muridé ané liunné petang dasa diri. Murid jegég bagus, ané galah idup di guminé ténénan nu lantang. Ané sing nawang lakar dadi apa riwekas.
Dasa menit suba liwat. Sandra, murid ané matuuh dasa tiban, akorékan tondén nulis di kertasé ané makebat di arepné. Ia makipekan ka jendélané ané mampakan. Tingalina carang punyan-punyanan di natah sekolahné magejeran ampehang angin baret. Ditu ia ngrasaang anginé malaib becat tan kadi. Ngrasaang kéto, meled pesan ia malaib, apang ilang sakancan ané makalukan di kenehné. Ané metu ulian Ibu Guru Tati ngorahin aji tulisan di papané ngenehang Kulawargan Tiangé Ané Bagia, Malali Ka umahné I Nini miwah Mémé.
Sandra nlektekang Ibu Guru Tati. Ia gedeg gati. Nyabran teka dina ané ngawetuang palajahan ngawi, setata ia ngrasaang kéweh tan kadi. Sawiréh ia musti nyeritaang amul sajaané. Ia sing pesan bisa kakéto. Ia sing pesan bisa nyeritaang buka cerita ané tulisa baan ané ada di jumah utawi di pakraman. Cerita ané kaceritaang amul sajaané. Sandra buin nlektekang Ibu Guru Tati. Gedeg ané metu di kenehné malingsé dadi inguh.
Dugas ngenehang Kulawargan Tiangé Ané Bagia, marawat di kenehné umah ané isinné sambeh sing karuan. Botol lan kodang lad misi ineman mabrarakan di duur batarané, di duur méjané kanti di duur baléné. Balé, ané embatin kasur pacrétcét di duurné bir. Kasur di duur baléné ento kebatin seprai sakéwala malulunan kemu-mai. Galeng di duur kasuré sing masarung paglintik dini-ditu. Marawat buin di kenehné jelanan kamar tongosné masaré ajak méménné maampakan setata. Marawat masi anak muani masaré ngerok. Kanti ia suba mulih uli sekolahan nu dapetanga ngerok.
“Uli dori macelep panak bebinjat, da ngulgul tamiun méméné,” meménné nemprat déwékné dugas nepukin Sandra nyerogjog ka kamaré ento. Dempratané ento kéweh ia ngengsapang. Kapin suba pang kuda ia ngutsahayang apang sing inget.
* * *
Galahé suba limolas menit majalan. Sandra sing nawang apa ané madan kulawarga ané bagia.
“Mémé, Sandra ngelah bapa?” Taén ia matakon kapining méménné. Méménné nyautin aji:
“Ngelah. Sakéwala sing tawang nyén nanang nyainé ané seken. Pét pradé tawang tondén karuan ia bapan nyainé! Malajah té idup tan pa bapa. Sumasatang tain méong ané madan bapa!”
Kala ento, maklebeh patakon di kenehné, tulis kadi kakawian unduké ténénan? Sakéwala nadaksara ia mutusang lakar ngawi-awi nulis kakawian. Mara lakar nulis makaplegan ia. Ané makada, sukeh ia ngrawatang ané madan kulawarga ané bagia.
Duang dasa menit suba liwat. Ibu Guru Tati glindang-glindeng di kelasé. Sandra ngindayangin ngenehang unduk malali ka umahné I Nini.” Ané marawat di kenehné anak luh sedek mapayas di malun mekané. Anak luh ané muané suba kisut urab warna barak sig pipinné. Tur, deket warna selem madempel alisné. Ada ané ngranaang Sandra uyeng-uyengan, bon miik malepug uli awak anake luh ento.
Santondén pesu bareng-bareng, anaké luh ento ngrorahin Sandra.
“Ingetang da beler, panak léak. Buin kesep lakar ajak cang nyai ka tongos cangé magaé. Ingetang, da pesan ngorta, tekén nyén ja, sakancan ané not nyai ditu. Awas yén bani ngorta.”
Anaké luh ento suba tua. Sabilang kacunduk mauntaban isin basangné Sandra. Ané makrana baan gedegné kaliwat. Sandra sing nawang nyén sujatinné anaké luh totonan. Méménné ngaukin Mami. Di tongosné ngoyong tur di tongos anaké luh ento magaé, makejang anaké ngaukin mami. Patakon sesai pesu uli kenehné Sandra: dadi pianak anaké luh ténénan liu gati? patakon buka kéto sing pegat-pegat mlesbes uli kenehné ritatkala déwékné papétanga tekéñ anaké luh ento nuju magaé ka jaba kota.
Sig tongos magaé anaké luh totonan, diastun peteng, Sandra ngilis ningalin anak luh ajak anak muani magelut kanti awakné démpét. Sandra masih ningeh munyin musik sanget gati, sakéwala anaké luh totonan nombaang ia mabalih.
Di tongos anaké luh ento magaé ada dogén nakonang déwékné.
“Nyén ngelah pianak anaké cerik ento?”
“I Marti.” Anaké luh ento masaut.
“Nyen bapané?”
“Cang sing nawang.”
Kanti teked jani Sandra sing ngerti. Ngudiang ada anak luh ajak telu utawi ajak patpat negak di kamaré ané malakar aji kaca. Anaké luh ané di kamaré ento pabalih anak muani ané tan mari nujuang aji tujuh.
Kanti teked jani masi, Sandra sing ngerti, dadi di tongos magaé anaké luh ento dingeha grémonan tur pasaut ané kéweh ngartiang.
“Béh, ngudiang anak cerik ajaka mai.
“I Marti mapétang. Sing bani ngalahin pedidiana jumah. Yén ada anak marikosa, berat cang.”
Sandra inget tekén déwékné. Ia nolih jendéla kelasé ané maampakan. Tingalina langité pelung ikung. Tingalina masih kedis makeber, ontélan kampidné ngangobin gati.
*  * *
Telung dasa menit suba liwat. Sandra ngindayangin ngenehang “Mémé” pinaka murda bakalan kakawian ané surata kapining Ibu Guru Tati di Papan tulis. Ditu, makulekan kruna mabesikan dadi lengkara di kenehné, tulis apa sing murda meme tur lanturang dadi kakawian? Nadaksara, marawat anak luh jegeg di kenehné. Anak luh ané setata ngroko, ané setata bangun uli pasaréané di subané guminé tengai, ané nyabran nganggon lima sarwi ngenjekang batis kenawan di kursi ané tegakina.
Anaké luh totonan méménné. Yadiastun kéto mlesbes lengkara uli kenehné: Mémén tiangé ya ané marawat ténénan? Dugas lengkara ané maruba patakon totonan ilang uli kenehné nadak sara inget ia tekén unduk napkala ia bangun dugasé tengah lemeng. Ditu, dapetanga méménné ngeling. Napetang méménné kakéto, Sandra matakon.
“Mémé, meme ngudiang ngeling, Mé?”
Méménné sing masaut. Laut ngeling sigsigan sarwi ngelut déwékné. Kanto jani Sandra nu inget tekén unduké totonan. Kanto buin pidan ja, ia sing buin matakon yén nepukin méménné ngeling. Sing pasaut ané bakatanga, dengkikan ané bakatanga, “Mendep nyai panak leak!” Taén ia dengkikina dugasé matakon, aji: “Sing nyai ngelah urusané panah bebinjat!” Ané pinih nyakitin atinné, pasaut marupa dengkikan, “Nu aget ngai bang cang mantet. Nu aget nyai sekolahang cang. Da nyényé iba panak memedi ané ngranaang idup cangé leteh!”
Nuju peteng, dina apa kadén dugasé ento, méménné mulih magaang. Ané makada kéto, punyahné sanget pesan. Teked di kamar tamiu, ngutah-utah lantas nglétak di batarané tur sing bangun buin. Kala ento, Sandra ngepél utah, sonder matakon tekén méménné. Kapin kéto, makulekan dikenehné patakon:
“Magaé dadi apa ya sujatinné I Mémé?”
Buin puané Sandra nakonang tekén méménné patakon ané makulekan dikenehné inucap. Kala ento, Sandra sing nyidaang ngetékin, pang kuda kadéñ ia pisuha kapining méménné.
Kapin kéto, Sandra sing taén gedeg tekén méménné. Sawiréh ia nawang, méménné sayang kapining déwékné. Nyabran Redité, méménné ngajak malali ka plazané en élan ke plazané ento. Ditu Sandra belianga kemplong-kemplongan, baju, es krim, kentang magoréng miwah be siap magoréng. Nyabran madaar, méménné nlektekang Sandra, sonder makijepan. Méménné setata ngedasin bibihné ané misi sisa és krim aji lap sarwa ngraos adéng, “Sandra, Sandra...”
Di kénkéné, satondén masaré, méménné maca satua mabasa Inggris ané bek misi gambaran mawarna. Suud macaang satua, méménné mapangidih. Kéñé pangidihné.
“Majanji tekén meme, kanti sakayang Sandra dadi anak luh luih.”
“Cara ragan méméné?”
“Sing, sing cara mémé. Da, da cara meme.”
Sandra sasidan-sidan ngutsahayang sing piwal tekén janji lan dadi anak cerik suputra. Nanging, méménné sing setata malaksana melah. Pepesan tingalina méménné melaksana sing luung. Lantas marawat di kenehné, bibih méménné ané buka madu juruh tan mari nglepusang andus roko miwah bon ineman ané ngranaang punyah. Napkala kéto, tingalina paningalan méménné kuyu, muan méménné seming, tingalina masi tulisan di pageré ané gamela tekéñ méménné...
Pastika pesan, Sandra sing taén engsap teken tulisan sig pager méménné. Mapan, nyabran pageré totonan mamunyi, yén sedek mapayas di arep mekané, méménné setata ngorahin Sandra macaang apa ané matulis. Sandra sing bani ngorahang sing nyak. Lantas ia macaang.
ANTIANGA DI MANDARIN
KAMAR: 505 JAM 8 PETENG
Sandra nawang, nyabran di pageré ento matulis adan hotél, nomor kamar, miwah jam kuda kacunduk, méménné pastika telat mulih. Di kénkené sing mulih kanti buin puan utawi makatelun. Yén suba kéto, dot gati Sandra kacunduk ajak méménné. Sakéwala, unduké ento sing taén sambata kapining méménné.
* * *
Petang dasa menit suba liwat.
“Sané sampun puput, bakta kakawianné meriki,” Ibu guru Tati nganikain muridé sami.
Tondén masi Sandra nyidaang nulis dikertasé, yadiastun akruna. Kertas di arepné nu putih sentak. Aketulan sing misi tampak tulisan. Sandra bengong nlektekang timpal-timpalné ané tondén pragat ngawi gasir nulis. Sayan bengong ia  nlektekang timpal-timpalné ané suba suud ngawi nyerahang kakawian laut matilar uli kelasé.
Sandra sayan-sayan bengong. Ia sing nawang apa murdan kakawian ané lakar kawina.
“Kertas duéné dérémh matulisin Sandra?” Ibu Guru Tati matakon sarwi ngadeg di sampingné.
Sandra sing masaut. Maksaang awak ia nulis murdan kekawian: Mémé. Sapatilar Ibu Guru Tati, ia buin bengong, mémé, mémé adéng bibihné ngrimik. Suba  biasa ia kakéto yén inget tekéñ méménné.
Ia masi ngrimikang bibih nyambat mémé, dugas méménné ngisidang awakné ka kolong balené. Méménné ngadén ia suba leplep masaré. Méménné ngadén, wiréh suba leplep masaré, Sandra sing ningeh raos aah-uuh ané pesu uli bibihné. Méménné sing ngadéñ Sandra tonden masaré, dugas awakné nyaleméh tur anak muani ané mlekor awakné geris-geris pules. Méménné sing ningeh adéng Sandra mesuang raos, “Mémé, mémé.” Sarwi ngetélang yéh paningalan.
“Galahé ngawi sampun telas. Bakta kakawian duéné meriki,” Ibu guru Tati nganikain muridé sami.
Muridé ané kondéñ suud ngawi makejang bangun tur mabecat sépan ka malun kelasé mupulang kakawian di duur meja guruné. Sandra nyelipang kakawiané di tengah tumpukan kakawian timpal-timpalné.
* * *
Di jeronné, sinambi nonton RCTI, Ibu guru Tati ané nu anom nuréksain kakawian muridné. Yadin tondén pragat nuréksain, Ibu Guru Tati ngrasaang, murid-muridné makejang bagia.
Ibu guru Tati tondén nuréksain kakawian ané kawina tekén Sandra, ané misi lengkara:
Mémén tiangé sundel.

Catetan: Terjemahan sakéng cerpén mamurda Pelajaran Mengarang kakawian Séno Gumira Ajidarma antuk IDK Raka Kusuma. Kaketus sakéng kumpulan cerpéñ Atas Nama Malam. Penerbit PT. Gramedia Pustaka Utama, 1999

No comments