Nyuryakang Badé

Olih: Déwa Ayu Carma Citrawati

Gagambaran Manik Sudra

Suba kenyel rasaang tiang déwék tiangé malinder nuryakang badé. Badéné seken angkab-angkab girang kasuryakang di pempatanné. Makipekan tiang kelod, tepuk tiang pos kamlingé suba suung, negak tiang ditu mabalih bulan, ané bareng nyaksiang badéné lakar majalan ka langité ngungsi sepi. Dedet petengé di bedelod saha wanén sinar bulané nyuksuk ngalih selah nyunarin pajalan badéné. Tiang tusing nyidaang bareng kemu. Kanggoang mabalih uli dini. Dipempatanné. Pos Kamlingé. Pan Caluk ané mati.
“Wiih..gadagan semengan suba  nganggon kamen, lakar kija?”
“Pan Caluk mati!”
“Yee..ipidan?adi sing pesan ningeh orta. “
“Jani..jani iyang lakar kemu”
“Nah..nah ditu ba ngidih nasi, liu ada saté, liu ada lawar ditu!”
Tiang nyrengseng ngalahin Pan Rugeg ané enu ngajak tiang ngorta. Munyinné tusing demen tiang ningehang. Sajaan buduh. Yadiastun isin keneh tiangé buka kéto, kéwala ento terus anggona ngwalék padéwékan tiangé. Ngénggalang tiang majalan ngajanang. Ainé kondén sanget nyentér. Kewala tiang runtag majalan, apang enggal neked. Nékéd di arep umahné Pan Caluk, makesyab tiang Pan Caluk seger oger. Majalan lakar magaé.
“Kija koné gadagan makamén semengan kéné”
Tiang bengong. Tusing masaut. Mirib dibi tiang ngipi kewala mula cara seken. Pecik tiang palan tiangé, enu marasa sakit. Awak tiangé masi nyal ulian nyuryakang badé, kewala pelih. Tusing mati ia Pan Caluk.
“Sing…sing..Pan Caluk kija?”
“Masuk..lakar magaé. Kénkén?bareng?”
“Sing..Sing..” Ngénggalang tiang malaib, lek suba makamen lakar nulungin, Pan Caluk buung mati.
“Yéé..yé…kal kija to..wéé..Gadagan..Wéé..bongol!Mai nyanan nah, ajaka mabuk..mabuk saté.”
Uli joh dingeh tiang Pan Caluk enu kauk-kauk, ngaukin adan tiangé. Buduh mula Pan Caluk totonan. Ngudiang sing jani dogén matiné, bin misi matémpo. Nyrucut tiang ngelodang, tusing matolihan kija-kija. Kaméné lus tiang pang tusing kedékina di margané, apang tusing anggona kakedékan uliang bogbog.
“Weeehh…gadagan bagus…ngudiang paid kéto kamenné. Saluk..saluk..silapin cicing nyanan…to..jité..hahahaha”
Makebris masi tiang kedék, I Redig mula banyol. Ija ada cicing nyilapin jit. Tusing nawang anak lek ulian Pak Caluk awinan ngembus kamén. Sajaan I Redig buduh. Tengilin tiang dogén, depang suba ia kedék.
Wéé…gadagan..mai malu..Né mula saja bogbog, adi Pan Caluk anaké orahang mati. To Mara nyerét ngelodang ngaba montor, Bah..bogbog né..bogbog..” Pan Rugég jerit-jerit mara nepukin tiang uli kaja.
“Buung..buung ia mati. Kayang né pasti mati.”
“Hahahaha..men bin pidan koné lakar mati? Ba takonang ajak Sang Suratma? Makejang anaké kayangné mati Gadagan…”
“Nyén..eh..nyén madan kéto?”
“To suba ané nyatet-nyatet akuda iraga ngelah pelih, ping kuda malaksana melah, bin pidan mati..Hahaha..tolih..tolih Yan..bengong yé..”
“Suud candéna Bli..bénjep gedeg nyanan ia dini..”
“Aja..Aja..Wayan mara polos. Demen ajak Wayan. Eéééh..Lastri ija?
“Nehh…kurenan cainé takonanga Yan. Beneh orahanga polos cai..hahaha” Buin Pan Rugég nyangetang kedék. Kanti telah poosné pacratcrit ngedékin tiang.
“Jumah..kénkén..” Wayan Adi iteh ngecel siap, pasautné mula sigug dogén.
“Sing..jegeg ia Lastri..demen iyang..jepét bokné luung..”
“Hahahahah..suud..suud ngrayu..sing ngelah roko ia I Wayan, mulih koné malu, alih-alihina ajak méméné. Ajaka ngalap bunga.”
 “Buduh…Wayan buduh…Né bin sik..buduh” Enggalan gedeg basang tiangé ngraos ajak anak buduh ajaka dadua totonan.
Pragat tiang dogén dadianga kakedékan. Tusing lenan. Mirib makejang tusing ingét tiang masi ngelah pangrasa, apa ané orahang tiang mula lamun benehné. Tiang tusing demen nguluk-nguluk. Acépok tiang tusing taén bogbog. Kurenané Wayan Adi mula paling jegéga tepukin tiang. Lastri adané. Uli SD suba tawang lakar dadi anak luh jegég, kéwala ngantén ajak bebotoh cara Wayan Adi pastika tusing bagia. Pedalem.
Ainé suba nyentér di muan tiangé. Ngaé génit awak tiangé. Suba telahang ngasgas sumingkin makebun buin misi klaskas. Mirib ené ngranaang anaké tusing nyak paak ajak tiang. Kéwala tiang tusing kénkén, lakar gena ngelah kulit kedas, ané kené suba luung. Ada gasgas.  Mlaib tiang di delod binginé, apang enggal neked jumah. Mémén tiangé pastika buin bénjep nguél, krana tiang pesu tusing ngorahang.
“Putu…teka uli dija?saluk clanané..jang kamené!”
“Uli Pan Caluké..”
“Ngudiang?”
“Kadén nak suba mati Pak Caluk Mé, Yééé…. buung ia mati. Suba magaé mara ia ka Badung.”
“Wéééhh..sing dadi ngraos kéto, sing dadi ngaba orta ané tuara-tuara. Nyanan orahanga buduh. “
“Sing…seken dibi tiang bareng nyuryakang badéné. Badé ngrényéb pesan, cara badé dugas Pan Lanangé mati. Mirib di Gianyar ento meli. “
“Kemuu..umbah malu batisné, suba beliang bubuh, madaar malu.”
“Mémé…sing ba ngugu..béhh..mémé buduh!”
“Sing..nyén sing ngugu..kéwala Putu sing dadi ngraos ngawag-ngawag unduk kéné. Nyanan gedegina, kadén suba sai mémé ngorahang, sing ada luungan tekén nengil.”
“Yén tiang nengil ada ané lakar demen ajak tiang Mé, ada ané lakar ngugu? Pragat  kedekina dogén.”
“Ngudiang ngraos kéto, makejang anaké demen ajak Putu. Anak macanda, makedékan suba biasa. Sing dadi gedeg.”
“Mén makejang tusing demen ajak tiang”
“ Nyén ngorahang?”
“Uli paliat matané suba tawang, tiang pragat kedékina dogén. Tiang dot masuk apang dueg, kedékina. Mara ngorahang lakar meli montor masi kedékina. Mula buduh makejang ané dini. Sing demen tiang matimpal ajak anak buduh.”
“Sing..sing ada anak ngedékin..Tengilin dogén. Anak suba truna kéné luungan jumah mlajah ajak mémé. Lamun suba dueg mara bliang mémé montor. Madaar malu. Benjep ngelodang nah..Ajaka ngetis ditu. Mémé ngaé bubuh sumsum, lakar ngatag.”
Won sajan tiang masaut. Bin pidan kadén misi munyin Mémé tiangé ané paling jegéga ento. Uluk-uluka dogén tiang. Kewala agét tiang ngelah mémé ané sayang pesan ajak tiang. Mémé dogén suba ané ngerti apa ané ada di keneh tiang. Ento ngranaang tiang sayang pesan ajak mémé. Lamun ada ané nyandénin, nyampahang mémén tiangé, lakar kecuhin. Kecuhin di muané. Cara bapan tiangé pidan. Pang tawanga mranén poos tiangé.
Yén ngraosang sayangné I Mémé, inget tiang dugasé dibi tiang mabalih tipi ada film panak ajak méméné tundunga uli umahné ulian tusing demenina ajak reramané ané lénan. Sedih tiang. Nyrékcék yéh paningalané. Ingat dugas tiang nepukin i mémé tundunga masi ajak i bapa. Ulian tiang. Ulian tiang tusing ada nemenin. Makejang ngedékin, makejang nundén tiang ngejoh. Kewala bayol masi filmé ento. Buin kesepné suba dadi sugih anaké ané tundunga ento, akésép pesan magaé. Tusing cara tiang ajak I Mémé makelo pesan ngantiang sugih. Kanti kedék ingkél-ingkél tiang padidi. Kadén anak tiang ané critaanga di filmé ento, mapan artisné ané muani bagus cara tiang..Yéé..dong..tidong crita indik idup tiangé.
Basang tiangé suba suud mamunyi. Bubuhné Ketut Alit mula paling jaena. Mara ukana majalan tiang ngatag, dingeh tiang kedis di baduur punyan pohé magending sedih.
“Kuuukkk…magending misi mapi-mapi sedih. Nyén ada lakar ngalihin? Anak buung..hahahaha..Tengal..Huusss..husss…” Kanti kedis bareng pelih cara tiang. Mirib ipiané patuh cara tiang dibi. Nyuryakang badé.
Tusing ada ané nyidaang ngalahang galang guminé ba delod. Carik-cariké makejang mawarna gadang. Padang-padangé suba sayan tegeh, buin kejep dogén lakar mawarna kuning misi mabuah. Tiang uli joh suba nepukin mémé mabanten. Tusing ja mémén tiangé dogén makejang anaké luh-luh mabanten ka carik. Apang kedék pula-pulaané, punyan kayu apang nged mabuah.
“Mé..yén Pan Caluk buung mati, mirib tiang ngipi adané ento?”
“Biin..nutur kéto..jemak bubuhé né mawadah tékor ento..ajeng..ajaka ngalap bunga di tebénan.”
“Sing..seken Mé..”
“To suba orahin mémé. Da pesu peteng-peteng, makejang bakat tolih, nyanan ngipi suba ané tidong beneh. Ngipi apa Putu ibi?”
“Kadén suba orahin. Nyuryakang badé. Ané Mati Pan Caluk. Cara ngipi kewala tiang sing jumah ngipi, di balé banjaré. Tuni suba jagjagin mulihné, tusing mati ia. Enu idup, lakar magaé.”
“Ahh…ipian paling ento. Da sangétanga. Bénjep ingetang dogén mambuh.”
“ngudiang misi mambuh, pang engken terus orahin  mambuh?”
“Mén apang tis duuré, pang suud ngipi jelék-jelék.”
“Mén Murji ngorahang lamun ngipi nyuryakang badé koné lakar ada ané kena sengkala.Saja mé..”
“Saja..mémé mirib kena sengkala.”
“Sengkala apa mé? Da kalahina mati tiang, Mé..”
“Hahaha..Mén kénkénang sing sengkala, kondén suud mabanten suba telah bubuhé. Suud-suud malu daara, orahin ané di tekoré dogén daar, di beténan mémé kondén mabanten.” I mémé mula demen dogén ngaé bayun tiangé makesyor. Tusing dadi mémé mati. Tiang tusing nyak pedidian jumah. 
“Mén Putu..orahin ja I Putu, apang suud ngaé kesyab-kesyab.” Mén Kerti ané mara suud mabanten nyagjag ka kubun tiangé.
“Kénkén mbok?”
“Semeng-semengan suba ngaé iyur. Pan Caluk anaké orahanga mati. Anak enu nyidaang magaé, enu siteng. Orahanga mati, misi seken makamen ngajanang lakar matetulung.”
“Nggihh mbok..suba ja tawang Putun tiangé kéto da sangetanga. Anak ia ngipi!”
“Sing..mawinan pidan seken. Dugas Pan Lanang mati, Mara molas menitné mati, ia suba ané simalu nawang, makamén ngauhang, ngorahang Pan Lanang Mati. Né Jani kadén anak seken, malah tiang magéso-gesoan mulih. Buin misi telah pisagané bakat orahin.Yééé..dong..nguluk-nguluk ia..”Kedék ngrikik Mén Kerti saha maekin tiang.
“Gadagan…mai..pilusa nyén kupingé. Sing dadi nguluk-nguluk kéto buin nah.Sing kal baang bubuh nah.”
“Sing..sing ada uluk-uluk..anak seken. Ibi suba nyuryakang badé di pempatané, iyang bareng masi.” Tiang tusing trima orahang nguluk-nguluk. Mula saja tiang nyuryakang badéné Pan Caluk.
“Néhh..enu masi ngraos kéto..Nah..Nah..mai-mai..baanga bubuh biin.Dong anak ngipi Gadagan bagus né. Mambuh anaké lamun ngipi jelék kéto, bisa ada lakar kena sengkala. Sing keto Tu? Putu masi mambuh, apang tusing kena sengkala masi.”
“Ngiih..mbok, bin jep lakar mambuh. Ampura mbok..da pesan anggona gedeg, suba ja tawang mbok Putun tiangé mula kéné.”
Nyeh tiang ningehang tuturné Mén Kérti. Ipian tiangé ané seken ento jelek koné. Bisa tiang utawi mémén tiangé kena sengkala. Kénkénang jani? Kewala tiang anak tusing ngipi, anak tusing ngidém paningalané. Anak seken ento. Kewala nyeh, nyeh Mémén tiangé kena sengkala. Ngeling tiang sengi-sengi, tusing dadi mémén tiangé kena sengkala.
“Mé…da gelem, da mati nah. Benjep mambuh, lamun ento nyidaang ngaé mémé tusing kena sengkala. Pang tiang dogén ané sengkala.”
“Yé…ngudiang ngeling. Sing..sing ada kéto. Da kenehanga ento.” Mémén tiangé nyagjag nyemakang tiang bubuh biun atékor. Mén Kerti kedék nepukin.
“Mbokkkk…mbokkkkk….Mbokkk Ranti…” Uli baduuran dingeh tiang ada anak makaukan.
“Weee…kénkén…melahang majalan, ulung nyanan.”
“Ratu betara…haduuuhh..haduuuhh..” Lastri ané makamén gantut maserod di pundukané, angkihané ngangsur peluhné nyrekcek ngebekin awakné.
“Anak kenapa koné Lastri malaib-laiban buka kéné. Melahang malu bayuné. Mara ngraos. Né nyéh malu jangin dik kolongané.”
“Siepp..siepp malu mbok..Né tebana Mbok Putu masi dini. Pastika tusing ningeh orta.”
“Orta apa?”
“Pan Candra dadi anggota déwan?” Mén Kerti ulah aluh nebag.
“Siiiiiing, ento suba orta makelo. ”
“Mara tiangé ngajanang. Lakar nyemak baju kebaya sikné Mbok Sarti. Diwangané yan Mus tiang makesyab. “
“makesyab kenapa?”
“Pan Caluk Mati!”
“Ambulancé ngaba mayatné mulih.”
Makejang saling cureng. Mémén tiangé makesyab. Tiang tuah ngajengit. Mén Kerti sanget pesan masi makesyab. Makelo ia nolih tiang. Cara tusing ngugu ajak ortané Lastri. Kamemegan ia buin matakon.
“Aaa..aanak..Anak mati kenapa koné? kadén seger ogér tuni semengan.”
“Tabrakan di bypass!”

Getakan, 12 Juli 2016


Déwa Ayu Carma Citrawati
embas ring Getakan, Banjarangkan, Klungkung, 24 Fébruari 1990. Sané mangkin dados guru ring SMP Negeri 3 Dénpasar. Cakepan sané sampun kamedalang inggih punika pupulan satua cutet “Smara Réka” (2014) lan “Kutang Sayang Gemel Madui” (2016). Ngamolihang Hadiah Rancagé 2017 antuk cakepan “Kutang Sayang Gemel Madui.

No comments