Nyuryakang Badé
Olih:
Déwa Ayu Carma Citrawati
![]() |
Gagambaran Manik Sudra |
Suba kenyel rasaang
tiang déwék tiangé malinder nuryakang badé. Badéné seken angkab-angkab girang
kasuryakang di pempatanné. Makipekan tiang kelod, tepuk tiang pos kamlingé suba
suung, negak tiang ditu mabalih bulan, ané bareng nyaksiang badéné lakar
majalan ka langité ngungsi sepi. Dedet petengé di bedelod saha wanén sinar
bulané nyuksuk ngalih selah nyunarin pajalan badéné. Tiang tusing nyidaang
bareng kemu. Kanggoang mabalih uli dini. Dipempatanné. Pos Kamlingé. Pan Caluk
ané mati.
“Wiih..gadagan semengan
suba nganggon kamen, lakar kija?”
“Pan Caluk mati!”
“Yee..ipidan?adi sing pesan
ningeh orta. “
“Jani..jani iyang lakar
kemu”
“Nah..nah ditu ba
ngidih nasi, liu ada saté, liu ada lawar ditu!”
Tiang nyrengseng
ngalahin Pan Rugeg ané enu ngajak tiang ngorta. Munyinné tusing demen tiang
ningehang. Sajaan buduh. Yadiastun isin keneh tiangé buka kéto, kéwala ento
terus anggona ngwalék padéwékan tiangé. Ngénggalang tiang majalan ngajanang.
Ainé kondén sanget nyentér. Kewala tiang runtag majalan, apang enggal neked.
Nékéd di arep umahné Pan Caluk, makesyab tiang Pan Caluk seger oger. Majalan
lakar magaé.
“Kija koné gadagan
makamén semengan kéné”
Tiang bengong. Tusing
masaut. Mirib dibi tiang ngipi kewala mula cara seken. Pecik tiang palan
tiangé, enu marasa sakit. Awak tiangé masi nyal ulian nyuryakang badé, kewala
pelih. Tusing mati ia Pan Caluk.
“Sing…sing..Pan Caluk
kija?”
“Masuk..lakar magaé.
Kénkén?bareng?”
“Sing..Sing..”
Ngénggalang tiang malaib, lek suba makamen lakar nulungin, Pan Caluk buung
mati.
“Yéé..yé…kal kija
to..wéé..Gadagan..Wéé..bongol!Mai nyanan nah, ajaka mabuk..mabuk saté.”
Uli joh dingeh tiang
Pan Caluk enu kauk-kauk, ngaukin adan tiangé. Buduh mula Pan Caluk totonan.
Ngudiang sing jani dogén matiné, bin misi matémpo. Nyrucut tiang ngelodang,
tusing matolihan kija-kija. Kaméné lus tiang pang tusing kedékina di margané,
apang tusing anggona kakedékan uliang bogbog.
“Weeehh…gadagan
bagus…ngudiang paid kéto kamenné. Saluk..saluk..silapin cicing
nyanan…to..jité..hahahaha”
Makebris masi tiang
kedék, I Redig mula banyol. Ija ada cicing nyilapin jit. Tusing nawang anak lek
ulian Pak Caluk awinan ngembus kamén. Sajaan I Redig buduh. Tengilin tiang
dogén, depang suba ia kedék.
Wéé…gadagan..mai
malu..Né mula saja bogbog, adi Pan Caluk anaké orahang mati. To Mara nyerét
ngelodang ngaba montor, Bah..bogbog né..bogbog..” Pan Rugég jerit-jerit mara
nepukin tiang uli kaja.
“Buung..buung ia mati.
Kayang né pasti mati.”
“Hahahaha..men bin
pidan koné lakar mati? Ba takonang ajak Sang Suratma? Makejang anaké kayangné
mati Gadagan…”
“Nyén..eh..nyén madan
kéto?”
“To suba ané
nyatet-nyatet akuda iraga ngelah pelih, ping kuda malaksana melah, bin pidan
mati..Hahaha..tolih..tolih Yan..bengong yé..”
“Suud candéna
Bli..bénjep gedeg nyanan ia dini..”
“Aja..Aja..Wayan mara
polos. Demen ajak Wayan. Eéééh..Lastri ija?
“Nehh…kurenan cainé
takonanga Yan. Beneh orahanga polos cai..hahaha” Buin Pan Rugég nyangetang
kedék. Kanti telah poosné pacratcrit ngedékin tiang.
“Jumah..kénkén..” Wayan
Adi iteh ngecel siap, pasautné mula sigug dogén.
“Sing..jegeg ia
Lastri..demen iyang..jepét bokné luung..”
“Hahahahah..suud..suud
ngrayu..sing ngelah roko ia I Wayan, mulih koné malu, alih-alihina ajak méméné.
Ajaka ngalap bunga.”
“Buduh…Wayan buduh…Né bin sik..buduh” Enggalan
gedeg basang tiangé ngraos ajak anak buduh ajaka dadua totonan.
Pragat tiang dogén
dadianga kakedékan. Tusing lenan. Mirib makejang tusing ingét tiang masi ngelah
pangrasa, apa ané orahang tiang mula lamun benehné. Tiang tusing demen
nguluk-nguluk. Acépok tiang tusing taén bogbog. Kurenané Wayan Adi mula paling
jegéga tepukin tiang. Lastri adané. Uli SD suba tawang lakar dadi anak luh
jegég, kéwala ngantén ajak bebotoh cara Wayan Adi pastika tusing bagia.
Pedalem.
Ainé suba nyentér di
muan tiangé. Ngaé génit awak tiangé. Suba telahang ngasgas sumingkin makebun
buin misi klaskas. Mirib ené ngranaang anaké tusing nyak paak ajak tiang.
Kéwala tiang tusing kénkén, lakar gena ngelah kulit kedas, ané kené suba luung.
Ada gasgas. Mlaib tiang di delod
binginé, apang enggal neked jumah. Mémén tiangé pastika buin bénjep nguél,
krana tiang pesu tusing ngorahang.
“Putu…teka uli
dija?saluk clanané..jang kamené!”
“Uli Pan Caluké..”
“Ngudiang?”
“Kadén nak suba mati
Pak Caluk Mé, Yééé…. buung ia mati. Suba magaé mara ia ka Badung.”
“Wéééhh..sing dadi
ngraos kéto, sing dadi ngaba orta ané tuara-tuara. Nyanan orahanga buduh. “
“Sing…seken dibi tiang
bareng nyuryakang badéné. Badé ngrényéb pesan, cara badé dugas Pan Lanangé
mati. Mirib di Gianyar ento meli. “
“Kemuu..umbah malu
batisné, suba beliang bubuh, madaar malu.”
“Mémé…sing ba
ngugu..béhh..mémé buduh!”
“Sing..nyén sing
ngugu..kéwala Putu sing dadi ngraos ngawag-ngawag unduk kéné. Nyanan gedegina,
kadén suba sai mémé ngorahang, sing ada luungan tekén nengil.”
“Yén tiang nengil ada
ané lakar demen ajak tiang Mé, ada ané lakar ngugu? Pragat kedekina dogén.”
“Ngudiang ngraos kéto,
makejang anaké demen ajak Putu. Anak macanda, makedékan suba biasa. Sing dadi
gedeg.”
“Mén makejang tusing
demen ajak tiang”
“ Nyén ngorahang?”
“Uli paliat matané suba
tawang, tiang pragat kedékina dogén. Tiang dot masuk apang dueg, kedékina. Mara
ngorahang lakar meli montor masi kedékina. Mula buduh makejang ané dini. Sing
demen tiang matimpal ajak anak buduh.”
“Sing..sing ada anak
ngedékin..Tengilin dogén. Anak suba truna kéné luungan jumah mlajah ajak mémé.
Lamun suba dueg mara bliang mémé montor. Madaar malu. Benjep ngelodang
nah..Ajaka ngetis ditu. Mémé ngaé bubuh sumsum, lakar ngatag.”
Won sajan tiang masaut.
Bin pidan kadén misi munyin Mémé tiangé ané paling jegéga ento. Uluk-uluka
dogén tiang. Kewala agét tiang ngelah mémé ané sayang pesan ajak tiang. Mémé
dogén suba ané ngerti apa ané ada di keneh tiang. Ento ngranaang tiang sayang
pesan ajak mémé. Lamun ada ané nyandénin, nyampahang mémén tiangé, lakar
kecuhin. Kecuhin di muané. Cara bapan tiangé pidan. Pang tawanga mranén poos
tiangé.
Yén ngraosang sayangné
I Mémé, inget tiang dugasé dibi tiang mabalih tipi ada film panak ajak méméné
tundunga uli umahné ulian tusing demenina ajak reramané ané lénan. Sedih tiang.
Nyrékcék yéh paningalané. Ingat dugas tiang nepukin i mémé tundunga masi ajak i
bapa. Ulian tiang. Ulian tiang tusing ada nemenin. Makejang ngedékin, makejang
nundén tiang ngejoh. Kewala bayol masi filmé ento. Buin kesepné suba dadi sugih
anaké ané tundunga ento, akésép pesan magaé. Tusing cara tiang ajak I Mémé makelo
pesan ngantiang sugih. Kanti kedék ingkél-ingkél tiang padidi. Kadén anak tiang
ané critaanga di filmé ento, mapan artisné ané muani bagus cara
tiang..Yéé..dong..tidong crita indik idup tiangé.
Basang tiangé suba suud
mamunyi. Bubuhné Ketut Alit mula paling jaena. Mara ukana majalan tiang ngatag,
dingeh tiang kedis di baduur punyan pohé magending sedih.
“Kuuukkk…magending misi
mapi-mapi sedih. Nyén ada lakar ngalihin? Anak
buung..hahahaha..Tengal..Huusss..husss…” Kanti kedis bareng pelih cara tiang.
Mirib ipiané patuh cara tiang dibi. Nyuryakang badé.
Tusing ada ané nyidaang
ngalahang galang guminé ba delod. Carik-cariké makejang mawarna gadang.
Padang-padangé suba sayan tegeh, buin kejep dogén lakar mawarna kuning misi
mabuah. Tiang uli joh suba nepukin mémé mabanten. Tusing ja mémén tiangé dogén
makejang anaké luh-luh mabanten ka carik. Apang kedék pula-pulaané, punyan kayu
apang nged mabuah.
“Mé..yén Pan Caluk
buung mati, mirib tiang ngipi adané ento?”
“Biin..nutur
kéto..jemak bubuhé né mawadah tékor ento..ajeng..ajaka ngalap bunga di
tebénan.”
“Sing..seken Mé..”
“To suba orahin mémé.
Da pesu peteng-peteng, makejang bakat tolih, nyanan ngipi suba ané tidong
beneh. Ngipi apa Putu ibi?”
“Kadén suba orahin.
Nyuryakang badé. Ané Mati Pan Caluk. Cara ngipi kewala tiang sing jumah ngipi,
di balé banjaré. Tuni suba jagjagin mulihné, tusing mati ia. Enu idup, lakar
magaé.”
“Ahh…ipian paling ento.
Da sangétanga. Bénjep ingetang dogén mambuh.”
“ngudiang misi mambuh,
pang engken terus orahin mambuh?”
“Mén apang tis duuré,
pang suud ngipi jelék-jelék.”
“Mén Murji ngorahang
lamun ngipi nyuryakang badé koné lakar ada ané kena sengkala.Saja mé..”
“Saja..mémé mirib kena
sengkala.”
“Sengkala apa mé? Da
kalahina mati tiang, Mé..”
“Hahaha..Mén kénkénang
sing sengkala, kondén suud mabanten suba telah bubuhé. Suud-suud malu daara,
orahin ané di tekoré dogén daar, di beténan mémé kondén mabanten.” I mémé mula
demen dogén ngaé bayun tiangé makesyor. Tusing dadi mémé mati. Tiang tusing
nyak pedidian jumah.
“Mén Putu..orahin ja I
Putu, apang suud ngaé kesyab-kesyab.” Mén Kerti ané mara suud mabanten nyagjag
ka kubun tiangé.
“Kénkén mbok?”
“Semeng-semengan suba
ngaé iyur. Pan Caluk anaké orahanga mati. Anak enu nyidaang magaé, enu siteng.
Orahanga mati, misi seken makamen ngajanang lakar matetulung.”
“Nggihh mbok..suba ja
tawang Putun tiangé kéto da sangetanga. Anak ia ngipi!”
“Sing..mawinan pidan
seken. Dugas Pan Lanang mati, Mara molas menitné mati, ia suba ané simalu
nawang, makamén ngauhang, ngorahang Pan Lanang Mati. Né Jani kadén anak seken,
malah tiang magéso-gesoan mulih. Buin misi telah pisagané bakat
orahin.Yééé..dong..nguluk-nguluk ia..”Kedék ngrikik Mén Kerti saha maekin
tiang.
“Gadagan…mai..pilusa
nyén kupingé. Sing dadi nguluk-nguluk kéto buin nah.Sing kal baang bubuh nah.”
“Sing..sing ada
uluk-uluk..anak seken. Ibi suba nyuryakang badé di pempatané, iyang bareng
masi.” Tiang tusing trima orahang nguluk-nguluk. Mula saja tiang nyuryakang
badéné Pan Caluk.
“Néhh..enu masi ngraos
kéto..Nah..Nah..mai-mai..baanga bubuh biin.Dong anak ngipi Gadagan bagus né.
Mambuh anaké lamun ngipi jelék kéto, bisa ada lakar kena sengkala. Sing keto
Tu? Putu masi mambuh, apang tusing kena sengkala masi.”
“Ngiih..mbok, bin jep
lakar mambuh. Ampura mbok..da pesan anggona gedeg, suba ja tawang mbok Putun
tiangé mula kéné.”
Nyeh tiang ningehang
tuturné Mén Kérti. Ipian tiangé ané seken ento jelek koné. Bisa tiang utawi
mémén tiangé kena sengkala. Kénkénang jani? Kewala tiang anak tusing ngipi,
anak tusing ngidém paningalané. Anak seken ento. Kewala nyeh, nyeh Mémén tiangé
kena sengkala. Ngeling tiang sengi-sengi, tusing dadi mémén tiangé kena
sengkala.
“Mé…da gelem, da mati
nah. Benjep mambuh, lamun ento nyidaang ngaé mémé tusing kena sengkala. Pang
tiang dogén ané sengkala.”
“Yé…ngudiang ngeling.
Sing..sing ada kéto. Da kenehanga ento.” Mémén tiangé nyagjag nyemakang tiang
bubuh biun atékor. Mén Kerti kedék nepukin.
“Mbokkkk…mbokkkkk….Mbokkk
Ranti…” Uli baduuran dingeh tiang ada anak makaukan.
“Weee…kénkén…melahang
majalan, ulung nyanan.”
“Ratu
betara…haduuuhh..haduuuhh..” Lastri ané makamén gantut maserod di pundukané,
angkihané ngangsur peluhné nyrekcek ngebekin awakné.
“Anak kenapa koné
Lastri malaib-laiban buka kéné. Melahang malu bayuné. Mara ngraos. Né nyéh malu
jangin dik kolongané.”
“Siepp..siepp malu
mbok..Né tebana Mbok Putu masi dini. Pastika tusing ningeh orta.”
“Orta apa?”
“Pan Candra dadi
anggota déwan?” Mén Kerti ulah aluh nebag.
“Siiiiiing, ento suba
orta makelo. ”
“Mara tiangé ngajanang.
Lakar nyemak baju kebaya sikné Mbok Sarti. Diwangané yan Mus tiang makesyab. “
“makesyab kenapa?”
“Pan Caluk Mati!”
“Ambulancé ngaba
mayatné mulih.”
Makejang saling cureng.
Mémén tiangé makesyab. Tiang tuah ngajengit. Mén Kerti sanget pesan masi
makesyab. Makelo ia nolih tiang. Cara tusing ngugu ajak ortané Lastri.
Kamemegan ia buin matakon.
“Aaa..aanak..Anak mati
kenapa koné? kadén seger ogér tuni semengan.”
“Tabrakan di bypass!”
Getakan, 12 Juli 2016
No comments