Engsek

Olih: Gedé Ariés Pidrawan

Gagambaran Olih Manik Sudra

Di  SMA Panca Pandawa tiang magaé, dadi guru. Ajak a kutus tiang sibarengan nylepang lamaran ditu, pitung tiban ané suba liwat. Makejang katrima. Nanging lacur, di subané dis sértifikasi adan tiangé dogén ané tusing nyidaang marengin pelatihan sértifikasi. Mula lacur idupé. Jani, makejang timpalé ento suba ngasanin pis sértifikasi. Nyidaang ia glindang-glindeng, malali-lali ngajak kulawargané muah tunangané. Dini, tiang nu tetep ngetuh tusing maan apa. Inget unduké ento, pepes tiang marasa engsek, inget tekén paukudan ané nasibé jelék buka lék-lék.
Unduk nasib tiangé ané jelék ento, liu ada timpal nuturin apang tiang tusing putus asa, apang tiang tetep ngantiang kasempatan di disé buin ada tés sértifikasi. Tiang demen sawiréh timpalé nu pada rungu ngajak tiang. Ané makada tiang tusing putus asa sawiréh Pak Gedé, kéto tiang sesai nyambat, pinaka Wakasék Kurikulum ditu, sesai masih maang tiang motivasi apang tiang tetep berpréstasi. “Sing perlu ngantiang sértifikasi apang kasambat guru profésional Tu,” kéto Pak Gedé ngomong ritatkala ngataang tiang nyemak piala ka Unud dugasé tiang maan juara satu nyurat ésai. “Guru profesional ento tuah kabuktiang baan teleb ngajahin lan ngelah préstasi. Sértifikat ento dadi gaé. Liunang gén ngalih channel, sinah suba lulus. Gedénang buin pipisné, sinah énggal lulusné. Timpal Bapaké dugas ené maan télpon uli panitia sértifikasi apang nyerahang pipis dasa juta, mara ngidaang lulus,” kéto Pak Gedé buin nglantur. Tiang teleb ningehang sambilang tiang malik-malikang piagam penghargaan ané tondén misi adan.
Nuturang unduk Pak Gedé, tiang saja-saja salut. Yadiastun di rapat-rapat tiang pepes maadu pendapat, nanging ia tusing ja taén sebet. Ia tetep maang tiang motivasi lan arah-arah ritatkala tiang nepukin jalan buntu.
Taén tiang ieg gedé ajak Pak Gedé di rapaté. Dugas ento rapat nuturang indik dana BOS sané liu masisa. Bapak Kepala Sekolah nyatwayang dana BOS-é enu masisa 60 juta. Guru-guruné katantangin ngaé proposal ngadaang acara. Tiang lega. Paling simalu tiang menékang lima, “Bapak Kepala Sekolah. Titiang jagi nglaksanayang workshop cerpén, jagi ngundang pembicara nasional,” kéto tiang ngajuang usul. Suba tiang ngelah catetan prabéa. “Yéning réka-rékaang titiang, minabang 15 juta jagi telas Pak.”
Dugas ento, Pak Gedé nyautin, “Sapuniki Pak Kepala Sekolah. Yéning jagi nglaksanayang workshop ngantos ngundang pembicara ring sisi, minabang tiang nika pinaka cihna guru i raga ten teleb ngajain iriki, santukan murda workshopé punika wantah ajah-ajahan guruné driki. Murda workshopé: nyurat cerpén. Cerpén nika sampun kaajahin olih guru Basa Indonésia lan Basa Bali driki. Yéning titiang, usul niki nénten ja becik kalaksanayang.”
Tiang makesyab mireng usul Pak Gedé. Mirib tiang sané kasindir, sawiréh tiang sané ngajain basa Bali. Di  kapah-kapahé, disagété Putu Budi, guru Bahasa Indonesisané tusing masuk, bisa-bisa tiang sané nyelepin apang muridé tusing uyut. Baan kakedeng elek, tiang buin masaut, “Pak Kepala Sekolah, ngundang pembicara saking dura désa mangda sisia i raga driki polih pengalaman nyurat cerpén langsung saking sastrawan sané samput tersohor Pak.”
Buka i dongkang nepukin capung, kondén pragat baan nambunang munyi lakar buin ngomong, Pak Gedé suba malunan mamunyi sada bangras. “Yén kéto, Putu dadi pembicarané. Koné Putu suba dadi sastrawan kasohor, liu ngelah buku, liu tulisané kamuat di koran. To ngudiang ngalih pembicara uli joh ngantos nelahang pipis molas juta. Dum pipisé ento, nyidaang timpal-timpalé makinyu-kan.
Buin makleteg bayuné. Jengah karasayang. Kakedeng baan jengah, bani dadinné tiang nglanturang ngomong, “Pak Kepala Sekolah, program sané dumun-dumun tuah program maseneng-seneng kéman-ten Pak. Lomba tarik tambang, nyuun soksokan, nyelepang paku ka botol, lari keléréng, usan punika magibung ring ruang guru. Puput. Nunas mangda Bapak Kepala Sekolah minehin. Napi unteng programé punika? Napi sané prasida kaplajahin ring program punika? Buina, prabéané akéh pisan. Duk kegiatanné sané sampun lintang, kegiatanné punika nelasang prabéa petang dasa juta. Kija manten pemargin jinahé sané akeh nika? Yéning pineh-pinehin titiang, numbas tali tambang, soksokan, guli, lan besi paku nénten ngatos nelasang prabéa kadi punika.”
Magejeran rasaang tiang pejalan rapaté dugasé ento. Tingalin tiang muan Pak Gedé barak biing. Timpal-timpalé pada pakrimik, ngoraang tiang bes bani.
Pemuputné, rapaté ento tusing ngasilang pemuput. Pemuputné kegiatanné patuh buka né pidan-pidan. Pemuputné, patuh masi prabéanné liu sajan.
Yadiastun pepes tiang miyegan munyi di nujuné rapat, tiang salut tekén Pak Gedé. Ia bisa ngejang awak. Risedek rapat, saja tiang ngajak Pak Gedé buka musuh keliliran, saling sautin, saling bangrasin. Nanging, biuta di rapat tusing ja ngantos biuta di sisi. Di sisi iraga matimpal leket, yadiastun ia wakasék tiang guru biasa.
Yén ada anak matakon tokoh idola. Bisa Pak Gedé sané kasambatang tiang. Baan tresnanné Pak Gedé kapining tiang. Ia sesai nyak ningeh keluh kesah tiangé. Nyak masi ia maang tiang piteket-piteket lan penyemangat. Di nujuné tiang ngelah tulisan, satondén tiang kirim ka koran, Pak Gedé sané baang tiang paling simalu maca. Yadiastun ia guru Matematika, ia ngelah masi penawang encén tulisan berbobot lan murahan. Miribang S2-ané makada. Sujatinné, ngidaang tiang buka jani, guru berpréstasi kaadanin, tuah ulian Pak Gedé. Ada informasi lomba PTK, bisa ngedas lemengé ia nélpun tiang, ngorain tiang nyiapang awak marengin lombané ento. Kéto masi lomba-lomba elénan. Di nuju tiang tusing ngelah melin bénsin, bisa ia mesuang pis pedidi ngemaang tiang apang nyidaang tiang majalan ka tongosé lomba. Yén tongos lombané joh, ben sayangné Pak Gedé tekéning tiang, bisa ia sané ngatehang baan mobilné.
***
Ruang guru, semengan suba mabyayutan. Kadén tiang ada karauhan sawiréh ibi lan puan, tumbén ada karauhan massal di sekolah negeriné badaja.
“Ada apa Luh?” Tiang metakon teken Luh Sri.
“Daftar guru né nrima tunjangan daérahé suba pesu Bli,” kéto saut Luh Sri masemu girang. Mirib adanné ada di daftaré ento.
Kendel pesan bayun tiangé sawiréh pis tunjangané liu. Liunné 2 juta. Pesunné nelung bulan cepok. Yén tiang maan, ngidaang tiang nambunang lakar beliang laptop. Meli laptop mula pangapti tiangé uli pidan. Nulis nganggon kertas pindo gaé. Suud nulis buin kasalin ka komputéré. Apabuin jani ongkos ngréntal komputer suba ngamae-lang.
Tiang magegéson maakin timpal-timpalé, bareng nolih daftar sané matémpél di tripléké. Kondén bakat daftaré ento baca tiang. Pak Gedé saget majujuk di sampingé. “Eda bareng masuuk Tu. Né pangumumané.” Sambil nyerahang kertas.
“Sakewala lacur Tu. Buin adan Putuné tusing menék di daftaré ento.”
“Dados kénten Pak Gedé, dumun berkas-berkasé sampun lengkapin tiang.”
“Bapak sing nyidaang ngomong apa Tu. Keputusané di daérah. Eda ento Putu sangetanga, mirib tusing rejekin Putuné. Yadiastun tusing dini Putu maan rejeki, sinah di tongos lén rejekin Putuné numpuk.”
“Nggih, suksma Pak Gedé.”
Tiang anggut-anggut mirengang Pak Gedé nuturin. Pak Gedé lantas magedi.
Iseng tiang ngebit-ngebitin pengumumané ento. Makejang adan guru-gurun menék. Ngantos guru sané mara macelep i telun masih ada adanné. Nah, tusing kenapa, mula tusing rejekin tiangé dini buka munyinné Pak Gedé.
Menék tiang ka lantai dua ngojog ruangané Pak Gedé lakar nguliang daftaré ento. Ruangané sepi. Pak Gedé tusing ade ditu. Inget tiang pangumunané ené penting sajan, bukak tiang lemarinné lakar ngejang berkas ditu. Tiang paling sawiréh berkas di lemariné liu, buin sada mabrarakan. Jejehné, yén pejang ditu daftaré ené, sinah daftaré ené bisa macelep di berkas lénan. Pintih-pintihang tiang berkasé ento. Buka nepukin léak, makesyor bayuné. Tepukin tiang makejang map berkas tiangé matumpuk ditu: berkas impassing, sértifikasi, lan tunjangan daérah. Di kulit mapé ento baca tiang tulisan “Panten polonné tusing maan-maan impass-ing, tusing ngidaang sértifikasi. Bes mabet dueg, bes mabet kritis.”
Inget tiang tekén munyinné Pak Gédé ané manis ngulangunin. Tiang prejani engsek. Engsek maimbuh seneb.


AriesGedé Ariés Pidrawan
Embas ring Désa Nawa Kerti, Kecamatan Abang, Karangasem, pinanggal 2 April 1988. Kakawianipuné kawedar ring Bali Post (Bali Orti), Majalah Satua, miwah Pos Bali (Médiaswari).

No comments