Barak

http://www.artistasdelatierra.com/obras/
Sumber Gagambaran

Bapa Pundil takut tekén warna barak. Sabilang ningalin warna barak ia setata melaib. Mengkeb di betén méjané. Macelup ka paonne tur maubet jelanan. Sabilang anak ané mabaju barak tepukina pasti ia jeg melaib.
Liu anaké ngorahang Bapa Pundil buduh. Nanging sujatina ia seger. Tusing ja buduh. Tusing ja strés. Sabilang wai Bapa Pundil biasa-biasa dogén. Biasa pesu ka margané. Biasa numbeg ka carik. Biasa teka ka banjaré yén pradé ada paruman. Makejang soroh biasa. Nanging ané tusing biasa tuah ia takut tekén warna barak.
Yén disageté ia pesu ka margané, nepukin anak nganggon baju barak, jeg prajanian ia malaib patikaplug tusing ngitung apa. Nepukin iklan mawarna barak, tulisan mawarna barak, kamben warna barak, pokokne makejang soroh ané mawarna barak ia jeg pasti takut.
Jani Bapa Pundil suba tua. Tuwuhne suba séket lima tiban. Nanging ia enu padidiana. Tusing ngelah kurenan. Idup di betén umahe ané maraab slépan. Témbokne batako. tusing makeramik. Tuah magladag pésé. Kanti suba matuwuh séket lima tiban, ia masih enu cara anak cerik takut tekén warna barak. Sambat acepok pokokne ia jeg takut tekén soaroh ané mawarna barak.
***
Dugasé ento warsa 1965. Anginé nyirsir sabilang wai. Langité masih kedas tusing kotéh nang abedik. Tusing taén tuun ujan nang aketélan. Guminé tuh. Bendéra-bendéra mawarna barak magambar palu-arit makibar di sisin margané. Liu gati. Ada masih ané makibar di umah-umah anaké. Bapane Bapa Pundil masih ngelah bendéra kéto. Warnane barak kedas magambar palu-arit. Bapané milu masih ngibarang bendérané ento di duur paonne. Bendéra ané tungguanga aji tiing ampél. Tegulanga tiing penungguan bendérané ento di punyan dapdapé ané ada di durin paonne. Krana dugasé ento anginé sabilang wai nyirsir. Sabilang wai masih bendérané ento makibaran.
Lénan tekén ané kibaranga, bapane Bapa Pundil masih ngelah simpenan bendéra ané pejanga di gladag paonne. Aken sajan bendérané ento wadahina peti ané malakar aji papan mahoni. Sabilang aminggu cepok petiné ento bukakina. Balihina bendérané ento. Yén kénken kadén keneh bapane, tunanga bendérané ané tungguanga di punyan dapdapé tur gantina baan bendéra ané ada  di petiné. Taén Bapa Pundil matakon tekén bapane.
“Bendéra apa to pa?”
“Awak cerik sing dadi nawang. Bin pidan lamun suba gedé mara dadi nawang!”
Bapa Pundil tusing bani buin nyujutang bendérané ento. Ia takut nyanan bapane uyut. Apa buin ia tusing ngelah nyén-nyén di jumahne. Méméne suba tusing nu. Pekak lan dadongne joh umahne uli ditu. Yén bapane gedeg, nyén lakar ajaka ngorta satondéné pules?
Mirib ulian bendérané ento bapane Bapa Pundil kapah ngoyong di jumahne. Sabilang semengan bapane suba nyetil lantas magedi ngalahin ia padidiana. Kija kadén pagedine, Bapa Pundil tusing taén nawang. Yén suba sanja mara bapane teka ngaba kacang magoréng makaput aji don biu batu. Yén sing ngaba kacang, paling ngaba saté bé pasih. Taén masih bapane tepukina ngaba bendéra ané mawarna barak mulihne. Bapa Pundil tusing bani nakonang kija bapane magedi. Dija maan bendérané ento.
“Néh gapgapan beliang bapa ditu sik Mbok Geduré, kanggoang kakéné nyanan darang nasi. Melahang mejang apang tusing amah méong,” tuah amuntoan dogén bapane mamunyi laut maganti baju.
Makelo-kelo, Bapa Pundil dot gati nawang bapane kija sabilang semengan magedi lan ngujang bapane magedi sabilang wai. Dikenehne setata matakon-takon. Apaké bapane megaé? Apaké bapane dadi buruh di désa lénan? Apaké bapane majudi ka gumin pisagané cara sandingane ané lénan? Apaké kija? Ada keneh makita nakonang, nanging ia tusing bani. Ané penting jani ia enu ngelah bapa lan ia nyidaang madaar sabilang wai, ento suba kanggo. Mani-puan pasti ia lakar nawang kija bapane magedi sabilang wai.
Dinané terus majalan. Purnama Tilem masih ngeliwat. Peteng lemahé masih maganti magiliran. Anginé ané nyirsis tetep nyirsir. Matan ainé tetep ngelayut di langité uli semengan kanti sanja. Tusing kerasa jani suba bulan Oktober.
Ngeremeng, bapane Bapa Pundil suba ada anak ngalih. Bapa Pundil tusing nawang nyén anaké ento. Ané ada dikenehne pasti ento timpal bapane. Anaké ento ajaka nutur tekén bapane. Mara akesep nutur, saget bapane malaib ka paon maganti baju tur magedi ajaka anaké ento ngalahin Bapa Pundil.
“Ngoyong jumah, da kija-kija! Nyanan lamun bapa suba mulih mara dadi pesu,” kéto dogén pabesen bapane satondéné magedi.
Bapa Pundil cara biasane negak di ambén paonne sambilanga ningehang munyin kedis ngantiang bapane mulih. Yén med negak di ambén paonne, ia pules-pulesan di paonne.
Tumbén jani, kanti suba ngeremeng guminé, bapane Bapa Pundil ondén masih mulih. Anginé di sisi nyirsir. Munyin bendérané ané makibar di duur umahne masih kadingehan baan ipun.
Ada mirib jam sia peteng, mara bapane teka masundih oncor. Neked di jumahne bapane ngojog ka durin paonne. Tiing panungguan bendérané kelésanga. Bendérané masih kelésanga uli tiing panungguane. Bendérané ento lantas tampiha tur pejanga di petiné. Bapa Pundil ningalin peluh bapane ngecah. Lantas Bapa Pundil kaukina orahina nyemakang udud.
Di durin paonne bapane Bapa Pundil ngaé bambang. Di subané suud ngaé bambang, bapane laut nyemak petiné ané misi bendéra ento. Petiné celempunganga ka bambangé tur tanema.
Bapa Pundil héran nepukin bapane dinané jani.
“Ngujang tanem petiné pa?”
“Cai da liunan munyi. Awak cerik tongosang ibané. Né urusan anak tua, awak cerik sing nyandang milu-milu.”
Bapa Pundil mendep.
Petengé, bapane Bapa Pundil pules blasak. Bapa Pundil nyaru-nyaru pules, nanging sujatine ia nu ngedusin. Kanti semengan bapane masih onden nyidaang pules. Di subané siapé makruyuk, bapane pesu tur negak di ambén paonne mameteng. Bapa Pundil ngintip bapane ulu bolong bedégé. Cara anak inguh bapane Bapa Pundil. Paling.
Jam pitu semeng. Ri kala ainé makenyem uli bedangin, saget ada anak ajaka lelima teka ka umahne Bapa Pundil. Anaké ento gedé-gedé gati awakne, maimbuh kumisne tebel. Anaké ento ngorahang ngalih bapane. Di bancangne, anaké ento makejang nyelet pedang. Bapa Pundil ngejer. Bapane pesu uli paon nyagjagin anaké ento. Kenyat-kenyat anaké ento mamunyi tekén bapane. Bapa Pundil ngencehin di celanane.
Bapane Bapa Pundil tegula cara negul céléng ané lakar matampah. Limane tegula. Batisne tegula. Bibihne masih leklekina kasa. Bapa Pundil ngeling. Bapane siep dogén tusing nyidaang ngujang-ngujang. Paningalane angen ningalin pianakne ngeling. Yéh paningalane ngetél.
Lantas anaké ento mailehan di umahne Bapa Pundil. Ada ané ka paonne. Ada ané ka durin paonne. Suud kéto paonne Bapa Pundil uwuganga. Anaké ané uli durin paonne teka ngaba peti. Petiné ento tuah peti bapane ané misi bendéra tur tanema petengé.
Satondéné anaké ento magedi ngaba bapane Bapa Pundil, anaké ento ngenjut umahne Bapa Pundil. Bapa Pundil ngeling gerong-gerong, nanging tusing runguanga. Anaké ento jeg magedi tusing masadok apa tekén Bapa Pundil ngaba bapane.
Kanti tengai Bapa Pundil enu masih ngeling maguyang di natahne. Suba sanja mara teka pekakne nelokin Bapa Pundil. Ia ajaka tekén pekakne ka umahne.
Di umah pekakne ia masih enu ngeling. Kadirasa kanti telah yéh paningalane ngeling. Pekakne ngenduh-ngenduh Bapa Pundil apang tusing buin ngeling. Orahanga bapane lakar mulih. Mara Bapa Pundil nyak mendep.
Kanti suba abulan Bapa Pundil setata ngantiang bapane mulih. Peteng lemah ia ngantiang, nanging tusing masih ada teka-teka bapane.
“Kak kén bapan yangé, adi makelo mulih? Sujatiné kija bapan yangé abana tekén anaké ento?”
Pekakne tusing masaut apa. Yéh paningalane ngembeng.
Suud nakonin pekakne, Bapa Pundil nyagjagin dadongne.
“Dong, dija bapan yangé? Bin pidan lakar mulih?”
Dadongne masih tusing masaut. Patuh cara pekakne. Yéh paningalane masih milu ngembeng.
Makelo-kelo uli pisagané Bapa Pundil ningeh orta liu anaké ané kilangan bapa. Liu masih pisagané ané ngorahang ento makejang ulian bendérané ané mawarna barak.
Suud ningeh ortané ento, neked di umah pekakne, Bapa Pundil buin matakon tekén pekakne.
“Kak, apa bapan yangé tusing lakar mulih? Apa bapan yangé abana tekén anaké ento ulian bendérané barak ané kibaranga di duur umahé tekén bapan yangé?”
“Bapan cainé pengkung! Pekak tusing nyidaang mamunyi apa jani.”
“Pengkung kenapa kak?”
“Buin pidan pasti cai lakar nawang.”
Sasukat ento, Bapa Pundil percaya bapane ejuka lan tusing taén mulih kanti jani ulian bendérane ané mawarna barak, ané kibaranga di duur umahne lan ané simpena di petiné. Kéto masih, sasukat ia nawang bendérané ané mawarna barak ento ngranayang bapane ejuka, Bapa Pundil setata takut tekén soroh ané mawarna barak.
Kanti jani Bapa Pundil enu masih takut tekén warna barak.



                                                                                                            Singaraja, Agustus 2014

No comments