Lawat-lawat; Wiswamitra

Olih: IGA Darma Putra

Gegambaran I Nyoman Mahayasa

Sira punika Maha Rsi Wiswamitra? Ngiring takénang indiké punika ring ida sang Yogiswara sané kocap ngarya sasuratan susastra kakawin Ramayana. Ring susastra inucap kabaos indik ida Rsi Wiswamitra. Ida Rsi Wiswamitra manut katuturan susastra Ramayana, wantah tosning Gadhi.
Kacarita Ida Rsi Wiswamitra, mirengang parindikan sang Ramadéwa waged pisan ring saluiring aji. Pamekas ring aji papanahan. Asapunika mawinan, ida mikayunan mapinunas ring ida sang prabhu Dasaratha mangda kayun micayang sang Ramadéwa jagi kanggén kanti. Pasraman idané karusak olih para wadwa raksasané sane sakti, asapunika wiwilanidané mapinunas. Kedeh pisan ring pikayunan mangda kadagingin pinunasé ring ida sang prabhu. Santukan wantah patut, raja pinaka kantin para jana.
Prabhu Dasaratha kasinahannyané sengka pisan ring pikayunan, santukan abot jagi micayang sang Ramadéwa sané kari alit mayuddha sareng para raksasané. Sakéwanten, pradé nenten kadagingin pikayunan ida sang Rsi Wiswamitra, sinah jagi keni sapa olih ida. Cuteting satua, ida sang Ramadéwa lunga merika ring pasraman ida Rsi. Sadaweg majanggelan pikayunan ida sang prabhu Dasaratha, wénten bebaosan mabuat kabaosang olih ida Rsi Wiswamitra. Ida maosang “Brahmana ksatriya n padulur, jatinya paras paropasarppanaya, wiku tan panatha ya hilang, tan pawiku kunang ratu wisirna”. Kirang langkung yéning tegesang “sang Brahmana miwah sang ksatriya patut adung, kasinahannyané patut taler sagilik tulung tinulung, wiku tan paratu sinah rusak, ratu tan pawiku taler rusak”.
Manut ida sang Yogiswara, sané ngembasang bebaosan saking pawarah ida Rsi Wiswamitra, sajeroning panegara sané becik, patut pisan para pandita, wiku, sulinggih adung sareng sané jumeneng ratu. Sang sane dados ratu, swadharmané wantah pinaka kanti olih sang para tapaswine sami. Ida sang wiku, patut mapawungu ring ratu parindikan sané patut miwah sané iwang. Punika pinaka cihna, sang ngamong swadharma dados wiku miwah ratu nénten ingan. Maka kalih madué sasana sané patut kamargiang. Sasananing ratu, miwah sasananing wiku. Sapunapi sasanan ratu miwah wiku?
Ida sang malinggih pinaka ratu miwah wiku sané patut nyawis yéning ida kayun, miwah yening kalugra. Santukan wénten pitakén-pitakén sané nénten patut cawis. Pradé punika cawis, sinah kabaos mamurug, utawi nilar sasana. Yéning nénten kayun, dados rereh-rerehang ring bebaosan para sujanané nguni. Irika rereh-rereh ring makudang-kudang sastra geguritan, kakawin, sasana, miwah sane tiosan. Santukan sané molihang panyawis, wantah sang sané mapitakén. Sasampunné panyawisé katampenin, durus sekeb mangda tasak. Bénjangan, manawi kaluén utawi kasatan, irika tunas sareng-sareng. Kanggén sangu kabénjang pungkuran. Nénten wénten sangu sane mabrarakan ring marginé jimbar. Yéning brarakang, sinah kateda olih gumatat-gumitit. Yéning lacuran, méh-méhan keni pastu olih sang nuénang sanguné.
Sangu sané patut uningin wantah sangu urip miwah sangu pati. Maka kalih kocap mangda sumeken. Ketah kabaos, sangu uripé riin gambel sadurungé nyangu pati. Kadi asapunika bebaosan para panglisiré. Kocap sangu pati wantah sangu sané kanggén nuluh margi panilar. Kocap kénten, kénten kocap. Sadurungé lingsir, durung pantes maosang kapatian. Sakéwanten sira sané kabaos lingsir? Nénten sangkaning dawan carawisé sané ngawinang kabaos lingsir manut ring sastra. Nénten taler sangkaning nénten macarawis, utawi marambut. Titiang nénten uning, sangkaning napi kocap kabaos lingsir, raris kasengguh “ida anak lingsir”.
Yéning ida Yogiswara takénang antuk ngawacén Ramayana, manawi wénten kidik kepitané. Ida sang Rsi Wiswamitra kabaos “jaya ring mantra siddha sakahyun”, ida sampun molih ring saluiring mantra raris maka sami sané kayunang ida kasiddhan. Ngarahina ida nelebang saluiring tattwa. Ida taler kabaos wiku matapa. Kabaos wiku matapa santukan ida ngelarang yoga utama miwah jnana. Sakéwanten déréng polih panyawis, sira punika Rsi Wiswamitra? Wiswa mateges Siwa, Mitra mateges kanti utawi sawitra. Ida sané mapesengan sang Maharddhika. (*)


IGA Darma Putra
embas lan magenah ring Bangli. Kakawiannyané kawedar ring makudang-kudang média, minakadi Bali Post, Pos Bali, Tatkala.co, Suara Saking Bali, miwah sané lianan.

No comments