Sakit

Olih: IDG Trinandita
  
Gagambaran I Komang Alit Juliartha
Pas ada gaé nak mula liu ada daaaran. Apa buin ada gaa ngantén utawi makalan-kalan, sinah lakar liu ada saté céléng, saté siap, saté kambing, lawar, komoh, urutan, babi kécap, bé goréng muah ané lénan.
Ditu suba I Gedé Aget nyakitang basang. I Gedé Aget tumbén ngajeng lawar saté tur arés. Ulian tengkejut basangné nerima ajeng-ajenganné ento ngranayang basangné ngarodok. Cara krodokan nglalab tipat ditu dipaoné. Ento ané makrana I Gedé Aget sakit méncrét tur awakné kebus dingin.
Sakéwala cara adané I Gedé Aget nak mula aget sakité teka disubané gaéné suba madan suud, tamu muah sakancan pula pali ponakanné ngantén suba pragat. Mara lantas sakitné pesu. Basagné krodok krodok tur sakit nglilit-lilit. Ia jeg pules awaian jumah tusing ngidaang kija. Kurenanné ané madan Luh Kenyung ngamélmél nepukin muaniné buka kéto.
“Ento suba sing bisa madaaran mara ada jeg makejang caplok, cara nak tumbén nepukin dedaaran. Nang to tolih beli Ketut Saplir sing taén tepuk sakit uli pidan apa buin sakit ulian madaaran.”
Kéto ngamigmig I Luh Kenyung ngopak kurenané cara ngawélang anak cenik. Ia mandingan ajak Bli Ketut Saplir pisaga dauh umahné ané setata seger tur tusing taén sakit.
I Gedé Aget bengong tusing pesu munyi ia mapangsegan negak dibucun baléné sambilanga masebeng cara nak marasa pelih.
Sada banban ya mesuang munyi, “Luh nak mula saja buka ané sambatang Luh kapining bli. Bli nak marasa pelih madaaran nganti bli sakit né buka jani. Sakéwala pang Luh nawang sing ada nak ngalih utawi nyelapapang sakit, apa buin suud ngelah gaa ponakan ngantén, yén ada anaké nawang méhméhan suba kadéna ada anak ané mencanén déwéké,” kéto I Gedé Aget cara nak ngrengkeng.
“Bli tiang boya ja melihang anaké buka bli, tiang sanget sayang kapining bli. Tiang mapinunas pang bli setata seger apang bli nyidaang setata ngayahin pianak kurenan, apang tusing cara jani. Umahé sing ada nyampat, baju kamen seluiré di kamar mandi sing ada ngumbah jeg makejang mabrarakan, buina tiang jeg marasa likad yén suba nepukin bli sakit, cutetné tiang tusing terima yéning bli sakit buka kéné.”
Nyangetang ngedénang munyiné Luh Kenyung sada nuding-nuding kurenanné I Gedé Aget. Di kéné-kénéné ilang rasané agetné I Gedé Aget ulian kurenané galak tur nigtig tangkah.
“Éh bli tiang med nepukin yén bli gelem jeg goban bliné layu cara nak sing mabayu apa buin lakar membahagiakan kurenan dikéné-kénéné ngitungin déwék pedidi dogén bli suba tusing mampuh. Jani kéné dogén bli nah, jani mai atehanga ya kaumahné Bli Tresna bapak mantri ané ada di Désa Gedé, sakéwala manian bli pang majanji tusing buin sakit nah, yén sakit tiang kal mulih ka umah bapan tiangé, med tiang ngurus bli buka kéné.”
Gedé munyiné Luh Kenyung tekén kurenanné. I Gedé Aget masaut banban, “bli nak suba marasa pelih Luh, bli sing bisa nyaga raga maajeng-ajengan, sakéwala pang Luh nawang sakité sing kelidin, segeré sing dadi uber yéning suba peduman sinah lakar nemu ané madan sakit. Ingetang di guminé ada ané madan suka, duka, lara, lan pati, nak makejang ento tusing nyidaang ngelidin. Yéning sedeng suka da bes suka, yéning sebet tepuk da bes sebet, yéning nyidaang apang bisa cara matanah di pasih biasa-biasa dogén, tawang.”
Luh Kenyung masaut, “nah bli nak mula dueg mamunyi né jani lan luas ka umah pak mantri.”
Gelisang carita, sagetan suba majalan telung dina dugasé I Gedé Aget maubad ka umah I Gedé Tresna pak mantri ané ada di désa. Sakitné I Gedé Aget masi suba ilang. I Luh Kenyung mara pesu kenyung manisné nepukin kurenan ané sayangana suba seger. Kéto masi pianakné ané madan I Gedé Bagia ajak Luh Satia milu demen nepukin mémé bapané akur tur suud mauyutan ulian bapané sakit.
Sagetan uling diwangan teka gagéson Mén Seken pisagané sada ngeling nyambatang kurenanné I Ketut Saplir koné pingsan lemet kena serangan jantung tur ngalahin.
Ditu lantas makejang magerong ngeling, I Gedé Aget ngéncolang nelokin ka umah Mén Seken nyekenang unduké ané nibénin I Ketut Saplir ané suba ngalain.
Petengné disubané pragat pula-pali persiapan lakar nguburang I Ketut Saplir buin mani ditu lantas I Gedé Aget ajak kurenané lan pianakné buin dadua negak diambén umahé matutur-tuturan.
“Ning iraga suba maan pelajahan idup adané jani, legané sing dadi uber, kéto masi sebeté sing dadi kelidin, cara jani suba iwan ceningé I Ketut Saplir ané kasengguh tusing taén sakit jeg nadak sara ngalain.”
Masaut Luh Kenyung, “mula saja bli, tiang marasa pelih setata nguyutin bli yéning bli sakit, boya ja ulian tiang gedeg, ento makejang ulian tresnan tiangé tekéning bli. Tiang tusing nyidaang nepukin bli sakit, tiang sanget sayang kapining bli.”
I Gedé Bagia ajak Luh Satia makenyem nepukin mémé lan bapané nyak paras paros buka kéto. Tusing buin mauyutan cara dibi puané.
I Gedé Bagia cara nak ngrengkeng, “beneh pesan cara ané sambatang i bapa kéto masi tusing pelih cara ané orahanga tekén i mémék, nak makejang beneh nak makejang tusing ada ané pelih,” kéto munyiné cara anak wicaksana tusing nyak melihang i mémé utawi bapané.
Adiné Luh Satia masi milu nimpalin, “mémé lan bapa nak mula anggo tiang conto yéning mémé lan bapa ngamaang tiang conto melah sinah melah tiang buin pidan, nanging yéning pelih bapa lan mémé ngamaang tiang conto sinah ditu tiang lakar malajahang raga. Tiang suksema tekén mémé lan bapa ané setata suba nyak pada saling asih saling asuh.”
I Gedé Aget, Luh Kenyung, I Gedé Bagia, lan Luh Satia dinané ento nyak kedék pakenyung, suud mauyutan ulian sakit.
Sawiréh sakité sing dadi kelidin, sakéwala patut ubadin




I Déwa Gedé Trinandita
wantah guru ring SMPN 2 Banjarangkan. Dané ngajahin mata pelajaran matematika. Seneng nyurat saking SMA sané kaanggén ring mading miwah koléksi pribadi.

No comments