Plalian rikala Kantun Alit
Olih:
I Putu Supartika
Dados anak alit, mula setata
ngawinang i raga liang lan bagia. Setata ngawinang kangen lan dot nyumunin
unduké punika. Rikala kantun alit, i raga nénten ja pacang manggihin pikobet
sané mabuat sakadi anak sané sampun kelih. Sané wénten ring kenehé tuah maplalian.
Malali sareng sawitrané ka tegalé, utawi mamaling-malingan saling uber. Kénten
taler sané rasayang titiang.
Napi malih rikala maplalian sareng
akéh, sinah sampun kendel. Yén dumun, biasané tiang sareng timpal tiangé demen
maplalian déngkléng-déngkléngan lan maling-malingan. Yén ten kénten
curik-curik, utawi engkeb-engkeban utawi siap-siapan nganggén padang bajang-bajang,
nanging nénten seneng maplalian cingklak. Sané paling pepesa tuah
maling-malingan. Lan rikala kenyel, tiang sareng timpalé ramé-ramé kayeh ka
tukadé. Lan ring tukadé taler pacang maplalian yéh. Saling gobag lan saling témbag.
Biasané cerik-ceriké dumun
maplalian sareng timpalné rikala ipun sampun usan nulungin reramané magarapan
sakadi nyampat, utawi ngincuk gedebong. Lan ring sekolah taler pepes maplalian
sakadi punika rikala mengaso.
Dumun tiang nénten uning yéning
maplalian sakadi maling-malingan utawi déngkléng-déngkléngan punika wantah
olahraga. Tiang wantah uning yéning maplalian punika ngawinang liang, akéh
maduwé sawitra lan kenehé prasida kaisinin. Nanging, plalian punika sujatiné jakti-jakti
olahraga. Tegarang cingakin anaké sané maplalian maling-malingan, sapunapi sané
dados maling punika malaib mangda nénten kaejuk olih anaké sané dados polisi.
Sinah sané dados maling pacang malaib sakenceng-kencengné. Sané dados polisi
taler pateh, pasti pacang malaib sakenceng-kencengné sumangdané prasida nangkep
malingé. Punika taler plalian déngkléng-déngkléngan, layangan, tajog, garis
tambak, méong-méongan, miwah sané lianan wantah olahraga sané ngawinang déwéké
seger lan nénten won-wonan. Yadiastun kenyel lan peluhé nyerékcék, nanging wantah
nika sané karereh olih anaké sané olahraga. Pokokné sambat acepok plalian
tradisional punika janten-janten maguna, lianan ring ngalestariang budaya, ngawinang
séhat, nanging pinaka silih sinunggil jalaran anggén malajah sosialisasi sareng
anak lianan, yadiastun penganggéné kantos daki lan ngawinang kenyel.
Sakéwala mangkin indiké punika sapunapi?
Minab kantun wénten anak cerik sané maplalian maling-malingan, déngklang-déngkléngan,
méong-méongan, nanging nénten ja sakadi dumun. Sakéwanten plalian tradisional sané
kantun idup kantos mangkin wantah layangan, krana sabilang masan layangan akéh
ring ambarané panggihin tiang layangan maéndahan goba. Lianan ring punika taler
wénten pacentokan layangan. Minab nika sané ngranayang layangané punika lestari
kantos mangkin. Nanging yéning méong-méongan utawi déngkléng-déngkléngan miwah
plalian tradisional lianan sapunapi?
Ring kahanané sané sampun nglimbak
lan serba canggih, plalian tradisional punika sampun sayan-sayan ilang, krana
kakalahang olih gadged. Sané mangkin
anaké cerik sané sampun uning lan waged nganggén gadged, sakadi kacanduan. Nénten mersidayang kelés saking gadged punika. Ipun lebih mamilih
maplalian gamé ring gadged punika katimbang mamaling-malingan,
malaib-laiban nelasang bayu. Yéning maplalian gamé ring gadged, nénten
ja perlu kéweh-kéweh. Nénten perlu malaib-laiban, peluhé nénten ja pacang
nyerékcék, nénten ja ngawinang limuh utawi daki, lan bayuné nénten ja telas
sakéwanten won-wonan. Prasida maplalian padidi, ring dija ja dot jeg mersidayang.
Tuah mamodal jinah kémanten, jeg pasti mersidayang. Kadirasa sambil
pules-pulesan.
Minab unduké punika silih sinunggil
sané makada alit-alité mangkin akéhan sané males, pasif lan setata ngruruh sané
serba instan. Nénten ja nyak tuyuh,
lan demené mamanja-manjaan.
Panglimbak jaman, mula nénten
prasida kaiwasin. Nyansan makelo, sinah nyansan nglimbak, lan nyansan canggih.
Samian pasti pacang ngasanin lan merluang. Sakéwanten i raga taler perlu sané
ilu, krana yén nénten wénten sané dumunan utawi ilu sinah nénten wénten sané
mangkin. Sampunang wau wénten sané canggihan lan aluhan, sané dumunan kakutang
lan kaengsapang. Sané aluh nénten ja setata molihang asil sané becik, lan sané instan nénten ja setata becik ring
padéwékan i raga. Kénten telar sané kuno utawi ilu nénten ja setata jelék. Pateh
sakadi plalian tradisional punika, yadiastun kuno, ilu, tuyuh lan nelasang
bayu, nanging akéh madaging kawigunan sané becik.
Dumogi alit-alité sané kacanduan gadged pacang setata kangen tekéning
idupné rikala kantun alit risampuné ipun kelih. (*)
I Putu Supartika Embas ring Désa Selumbung, 16 Juni 1994. Reriptannyané sané mabasa Bali naanin kawedar ring Bali Orti (Bali Post), Médiaswari (Pos Bali), Majalah Éksprési, lan Majalah Satua.
No comments