Tresnané Kampih Ning Selat Bali

Olih: Pujangga 

Gagambaran Manik Sudra

“Puuuuuuuuuuut, puuuuuuuuut, puuuuuuut,” munyin bél kapal Feri di pelabuhan Gilimanuk lakar ka Ketapang pinaka tanda tresna iraga. Uli duur dék kapalé Adi ningalin Bli nyambil madadaan, misi ngusap yéh peningalan, jelas katingalin Adi ngeling. Saget kapalé suba joh ngalain dermaga déwéké nu masi majujuk bengong serasa sing medaya tekén unduké ané mara gati. Kerudung barak nguda, marupa kenangan-kenangan tekek baan déwéké ngisi, nu mebo miik awak Adiné di kalungé ené. Setata Adi nu merasa dini. Kija kadén telah bayun déwéké ané jani.

Cara sing ada semangat idup. Jani mulih déwéké ka Badung serasa tan panyawa. Makejang kenangan né ipidan uli mara kenal sampai iraga dadi gegélan ingetang déwéké, dugas ento déwéké nyemput di Pelabuan. Adi ngirim BBM, “Bli, njaluk tulung susulen aku ning pelabuhan Gilimanuk. Aku pengin kerjo ning Bali, Wong tuoku wis ngijinin. Aku kangen banget karo Bli.”

Mih, jeg runtag bayu mekapang-kapangan déwéké ban keliwat demené lakar ketemuan. Prajani magegas ngumbah motor, nerik baju, mecukur bok, kumis jak jénggot trus meluncur ka Gilimanuk nyemput Mbak Yu uli Banyuwangi. Tusing inget tekén jani ada ayahan. Seka truna-truniné ngias panggung ngadaang ulang tahun misi Lakar ngundang Bupati. Déwéké ngacir pedidian ka Gilimanuk.

Dugas déwéké nyemput di Pelabuhan, kondén pastika pedas baan cara apa kadén muané jak bodiné né seken, yan tingalin di fotoné jegég ja, putih buin langsing kénkén ja cara Luna Maya. Nyak ya saja cara kéto. Déwéké nyaga ia di terminal sambilang ngetug-ngetug bayuné. Nyak bodo kal pelaibin ndasné. Déwéké sing ja sombong, goba déwéké nak baguslah oraang. 

Sagét mekesyab bayuné ada nundikin uli siduri, “Bli Madé, pie kabare? Aku Retno Pangastuti Bli.” Bih munyiné lemuh sajan, ngolét cara jaja uli mara suud metebuk. Mabelengek déwéké sing ngidayang ngomong. Seken jegég, tumbén nepuk nak luh jegég kéné. Mekelo bengong nolih serasa sing ngidayang makiba. Sudap-sudap ngusap peningalan. “Bli.. Bli Madé kan? Ini aku Retno,” buin anaké luh to ngomong nyekenang. Nyak cara di fotoné, bani ba jani ngajak kundangan. Sambil mapeluh telapak limané nyalamin makenalan.

“Ia gék, ia luh, ia néng, mbak,” aduh déwéké kabibil mekejang bakat cacab. “Panggil saja aku Retno Bli,” buin ia mamunyi. Ngénggalangan déwéké nyauitin, “ia baiklah, senang ketemu Retno,” sambil nu ngisi limané. Sing tawang kudang menit kadén suba bakat gisiang liman anaké. Jeg suargan nyekala sané idup. Padahal tunian bedak jak seduké kaliwat. Jani saget wareg. Ngénggalang déwéké ngajak ka parkir nyemak sepéda motor, laut berangkat ka Badung.
Di tengah jalan sengaja déwéké ngadéng-ngadéng sajan nyalanang motor, pang mekeloan neked di Badung. Madak pang hujan, macet kéto pengidih tekén Betarené.  Liu ané dadi ortaang di jalan cara jak dua sané ngelah jalanné. Jalan jalur tengkorak, ngesai ada nak ulung di margané, jalané cupit mobil liu. Aget dugasé ento lancar, buina énggal neked di Badung. Lanjut déwéké ngateh Retno ka umah misané di Dénpasar. “Bésok Bli ke sini jemput Retno, Bli ngantar Retno ka tempat kerja.” Sambil ngisiang limané, cara kelet sané ngelésang. “Ia Bli Retno tunggu.” Sambil makenyem manis ningalin ka muan déwéké. Karasa suba ada perasaan lén ané karasaang jani. 

Dugas ento sing merasa sagét suba duang tiban iraga kenal. Ia suba anggo gagélan seken yadiastun béda agama. Sing ngitungan kéné kéto. Munyi di sisi pakrimik. “Énggal Madé ngungsi dauh tukad jani.” Sakéwala munyi-munyi kéto ba biasa déwéké dingeh. Krana sesenggaké “tresna sing ada né pelih, né pelih to né ngadanin.” Ia suba nyak lakar nuutin sepolah palih budaya déwéké. Jani ngantosang persetujuan reramané jak dua. To né sanget kenehang déwéké, setuju ya sing mémé bapan déwéké ngelah mantu uli Jawa. Yan mun né té jegégné abaang mantu, jemet magaé pasti nyak. Déwéké yakin seratus persén setuju.

Sedek hari libur déwéké mulih ka kampung lakar nyambatang unduké ené tekén mémé bapa. “Retno, Bli pulang minta ijin untuk meminang dedari dari Banyuangi,” sambil maguyonan. “Éh gombal, tyang perlu milu sing Bli Bagus,” ia melajah mabahasa Bali, munyiné medok. “Jangan dah dulu, tunggu kalau nanti orang tua bli setuju, Rétno bli ajak pulang sekalian kenalan.” Sambil ngusap bokné né selem malengis. Ia ngelut tekek déwéké laut mamunyi, “terserah Bli, tyang ikut-ikut saja, tyang sayang tekén Bli” Mih sing mekita mulih bana.

Teked jumah tepuk mémé jak bapa negak di saka pat, kebetulan gati pas lakar ngoraang ngidih nak luh. “Madé, libur jani, sing megaé? “I bapa girang matakon, “dini negak da, gaénanga kopi, né ada jagung barak malablab, mémé ngunuh di samping umahé ada ngalap jagung,” munyin i mémé ngarenceng sambil ka paon nyeduh kopi.

“Mé, pa... ada né oraang tyang jani,” kéto déwéké ngaraos adéng, sedek pada ngopi matimpal jagung. “Apa to dé, gawat sajan asané? I bapa nyeseh. “Kéné pa, sebilang tyang pesu ada duén timpalé nyandénin, adi uliang kurenané dé, kanti memerag ngesikang pengina sing ngeranaang, sing ngeranaang bedag poléng wak bagus, éngalan kiamat cai ngantén, kanti ping dasa maganti buku seka trunané nu masé adan tyangé menék ditu. Timpalé suba pada ngelah pianak déwéké kondén meragatang apa.” I bapa mekenyem laut masaut, “cié cié, Madé pasti lakar metari ngantén ae.” Lantas mémé mesaut cara munyin blabar, “seken to Dé, nah éngalin naé, sing sabar mémé ngantiang cucu, pidan ento, enyén nak luh to, uli dija, nyén bapané, dija magaé, sugih apa sing.” Mémé cara céncéng kebés mamunyi sing ada jedané. “Wééé Luh adéngan bedik, baang panaké mamunyi, kuda petakoné to kanggoang abesik metakon,” i bapa gerimutan.

“Kéné pa, tyang lakar ngantén mumpung ada né demen jak tyang, adané Retno uli Genténg,” kéto sautin déwéké.

“Dija to Dé, Tabanan, tumbén ningeh Désa Genténg,” i mémé héran maimbuh penasaran.

“Uli Banyuwangi mé, pa, nak Jawa. Tyang sanget demen jak ia, tyang ngidih olas mémé jak bapa pang setuju,” kéto raos déwéké sambil ngetug. I bapa makesyab bedik, “Buiikk Madé, joh gati, kadén ja uli Bali, men to né ajak mulih dugas né nyén sing to ajak ngantén.”

“Sing pa, to timpal kuliah kal nyilih surat lamaran.” I mémé sing kalah tengkejutné, “mih té Madé kadén ja dija, men uli Mengwi koné tunangané, ada ngoraang uli Selat Duda, ada uli Jimbaran, ade ngoraang uli Buléléng. Men sing to salah satuné juang naé, joh joh guminé ngalih kurenan, kalud sing bisa makapalan, takut kelem mémé.” Adéng-adéngin déwéké nyelasin pang sing salah paham reramané, “oo to mé né uli Mengwi to timpal magaé, né uli Selat Duda timpal kuliah pidan, né uli Jimbaran ba ngantén, né uli Buléléng sing cocok sané jak tyang, agak bergaya bedik, yan né Retno seleg mé, magaé jemet, sing pati bergaya. Nyak cara kenehé. Ia nak suba nyak lakar nuuitin dresta raga di Bali, sing masalahang budaya.”

Laut i bapa nimpalin, “nah yan suba kéto, bapa jak méméné setuju gén, yan suba pada demen, bapa lakar maitungan ajak paman-pamané malu.”

“Tapi pa, ia kondén metari jak keluarganné di Jawa.”  

“Lamun kéto maling lah, surat gén kirim ka Jawa,” i bapa ngénggalang masaut. Lantas déwéké masaut sambil héran, “ngamaling pa, Dé lek atiné, amun né té bagus tyangé misi ngemaling nak Luh, Dé lek atiné, uyaka jak timpalé nyanan, soalné ada timpalé tukang cacad di kantor.” 

I bapa ngakak kedék, “yéé nak biasa ngemaling, i pidan méméné bakat maling, pelaibang bapa. yan sing kéto sing bakat anggo mémé cai jani, to pa ada di pertigaan Abang umah gedong to kana nyuang méméké, nu memindon koné, jeg pelaibang bapa, urusan belakangan, cinta nomor satu.” Mesaut mémé, “éé wanééé suud ngungkit-ngungkit masa lalu lek tyang, kayang jani nu ortaanga to jak pisagané. Luh Jepun nak malingan Jak Wayan Keplig tawang sing, kéto pada anaké ngorta.” I bapa ngawalék, “kadén bapak I Luh nundén ngemaling, pang sing cemburu sosial nyaman-nyaman Luhé ané demen jak Luh, petek ba ada lima lelaki né siap nganténin iluh kiksss, nyaak ya Bli ngemaling bes jegég kéné té méméné. Kalud ujan bis bis, cara penjahat kelas kakap Bapa Dé, mejanji di tukadé nyaru  kayeh, langsung pelaibang Bapa.” I mémé mesaut, “suud-suuud nuturang kéto lek atiné, serius jani,” akhirné mémé bapa ba setuju, jani tinggal ngajak gagélané mulih kenalan. 

Catetan: Satua cutet punika wantah paletan kapertama kémanten, kantun wénten sambungané.

Pujangga
madué aran asli I Madé Edy Juniawan. Magenah ring Désa Tulamben, Kubu, Karangasem. Makarya dados guru.”