Mati ané Ngelangenin

Oleh: Aksan Taqwin Embe
Gagambaran Manik Sudra
Sabilang ia nyambat adan méméné, yéh peningalané setata membah di pipiné kanti ka jagutné. Lantas ngetél deres kadi ketélan ujan. Tangkahné runtag tusing karuan. Ngenah limané nyepit roko ané suba bawak lan lakar telah. Dikénkéné ia nyedot rokoné totonan lan andusné kebrusanga menék. Potokan rokoné lantas plalina sambilanga ngebrusang andusné uli bibihné. Rokoné suba telah, nanging kenehné enu uyang.
Uli joh ia nepuk jalané ramé pesan suud kena yéh ujan. Umahné ané ada di sisin jembatané di Jakarta Utara mebo bengu ulian luu, botol bekas, lan bir. Peningalané sayu. Bibihné caket lan ia maupaya apang déwékné tenang. Kopi di duur méjané ané ada di ambén umahné suba émbon. Bekisé tepukina mabarisan. Pesu adéng-adéng uli bolong raab umahné nuju ka jaja godohé ané suba émbon.
Ia ngetogang godohé totonan lan pindahanga ka piringé lénan. Bekisé totonan temaha. Pisuha baan munyi ané kasar. Ia gedeg pesan tekén bekisé totonan. Kadirasa ia kanti buung naar godohé ulian garang bekis. Eda ja dedaran, kayang yéh garang bekis. Taén ia meli kapur ajaib di warung lan méjané totonan ilehina baan garis uli kapur, nanging tetep masi tusing nyidaang.
Bekisé totonan lebih duweg ketimbang déwékné. Bekisé totonan macelep di selag-selagan méjané ané tusing kena kapur. Taén ia makeneh meli ubad cair anggon ngematiang bekisé totonan, nanging nu makeneh-keneh. Lakar daar dogén suba kéweh, apabuin meli ubad cair ané suba pasti tusing lakar maguna.
Liu anaké ngorahang, yéning ragané ngamatiang bekis aukud, pasti timpalné lakar teka ajaka liu. Ragané pasti kalah ngajak bekisé totonan. Luungan yén dot naar dedaran ané misi bekis, kétogang dogén, da kanti gara-gara bekis sing payu madaar.
“Kaukin dogén iang Tini. Adan iangé désa pesan mbok,” kéto ia mamunyi.
Kudang prabéa kadén pesuanga tekén reramané anggona nampah kambing rikala ngemaang ia adan. Nanging ia tusing demen ngajak adané totonan. Bapané demen. Dija-dija ia nyatuaang pianakné ané madan Wartini suba lekad selamet lan ngelah pipi ané nyaling.
Tini sedek melali ka umahné Ningsih; sandingané ané melah ngajak ia. Ia ajaka dua pepes meduman rikala maan rejeki lebihan. Lekad di kota ané patuh, yadiastun malénan kampung. Tini lekad di Brondong, lan Ningsih lekad di Kampung Laren ané masuk Kabupatén Lamongan. Terpaksa ia bareng-bareng merantau menain nasib di Jakarta.
“Kurenan nyainé kija Tin?”
Ningsih ningalin peningalané Tini ané enu makembengan yéh peningalan. Pipiné ngenah cara yéhé ané kena matan ai. Tini enu mendep sambil ngamelahang angkihan.
“Sing perlu nyai nyeselin déwék buka kéto, Tin. Ené tuah nasib idup di Jakarta.”
Rikala reramané ngalain, makejang warisané bagina rata tekén petang nyamané. Kadirasa ané jani Tini tusing ngelah tongos. Makejang nyamané pada mentingang déwék. Akhirné ia ngajak kurenané menain nasib cara sandingané ka kota ané kaanggep tongos ngalih bagia.
Tini ngayal, buin pidan mulih uli di Jakarta, ia lakar ngelah magenepan cara timpalné, sandingané, utawi anaké di kampung sandingané ané nyidaang suksés di kota. Ia lakar mulih ngajak kulawargané. Ia lakar ngortaang tekén anak lénan yéning mulih menék kapal terbang, keréta api, lan mirib ngaba mobil méwah. Ento tuah isin ayalané, yéning suksés ngadap pecel lélé lan soto lamongan di kota.
“Cara biasa Mbok. Ia di pelabuhan. Nulungin nuunang barang uli di kapalé,” kéto Tini mamunyi.
“Sepantesné nyai bagia Tin. Tusing cara iang ngajak kurenané ané nuduk luu,” Ningsih nimpalin.
Tini mendep. Suba ping telu nepukin lebaran, ondén masi nyidaang mulih. Nanging, I Ningsih ané gagaéné nuduk botol, plastik, lan dus bekas dogén pepes mulih ka kampungné.
***
“Bli, iang dot mulih,” kéto Tini nyumunin.
I Karmin manggutan. Satondéné majalan ka pelabuhan ia mabesen apang melah-melah ngoyong di jumahné.
Satondéné, ia ajaka dadua masi maan masomahan. Uli selidan kanti tengah lemeng. Tengah lemeng tuah disné Karmin majalan ka pelabuhan. Negakin honda astréa selem tahun 90an. Karmin bisa kanti aminggu sing mulih-mulih krana ngantiang kapal ané melabuh.
“Sabar malu. Bli percaya, disubané kapalé ené teka, iraga pasti nyidaang mulih. Bli masi suba majanji lakar meliang emas 24 karat,” kéto Karmin mamunyi tekén kurenané.
“Minimal 10 gram suba cukup, lan nyai lakar ngenah jegég yén nganggon ranté,” Karmin ngimbuhin.
Kenehné I Tini mabunga-bunga. Ngenah paningalané galang nyalang, lan uli bibihné ada kenyem. Janjin kurenané tuah bagia di déwékné. Kenehné Tini prajani tenang lan lega. Ia suba sing sabar lakar matemu ngajak nyamané lan nyekar ka taneman mémé bapané. Tini lan Karmin enu tetep masomahan.
***
Pelabuhan Tanjung Prioké kacélcél baan ujan. Suba duang peteng Karmin tusing mulih. Ia ngantiang sinalih tunggil kapal; bos ané biasa tulungina uli Tiongkok.
Semengané totonan, ujané enu balés, ngaénang jalan di pintu gerbang pelabuhané ané bolong kembengin yéh. Rokoné enu masisa akatih, lan ia masi mulih harus ngaba pipis. Ia ngayal, rikala mulih lakar meli nasi padang duang bungkus misi jukut don ubi lan bé matunu dadamenan kurenané.
Kapalé ento teka adéng-adéng lan mengkeb-mengkeb. Ngénggalang Karmin ngematiang rokoné. Ia suba hapal tekén jeneng kapalé totonan. Kapalé ento suba ngenah uli joh. Nyansan paak, nyansan ngenah jelas. Saka bedik kapalé totonan melabuh, ngalih tongos ané aman. Ia lantas ngedeng papan ané sambeh di dermagané. Adéng-adéng ia masang papané totonan di sisin dermagané lan andanganga ka gladak kapalé anggona jembatan.
Ia matemu ngajak Lie—anak muani ane kaukina bos besar. Adéng-adéng ia ngentasin papané totonan lakar menék ka kapalé. Krana suud ujan, papané totonan belus lan blig.
“Né ada barang. Adéng-adéng, da kanti ulung,” kéto Lie ngorahin.
Karmin lan buruhé ané lénan ngaba barangé totonan. Ia ondén bani matakon tekén Lie apa ané abana dinané jani. Yén satondéné, Lie ngaba arak, winé, bir, lan ganja ané abana ka bar-bar di Jakarta Utara kanti ka kota lénan.
Kotak lantang—peti lantang ané misi bolong, abana tekén Karmin lan buruhné Lie; kotak kaping sia. Suba uli tuni ia dot nawang apa isin petiné totonan. Lantas petiné celepanga ka kotak kargoné ané suba ngantiang uli tuni. Karmin maniang déwék matakon. Ia nepukin timpal baruné—buruhné Lie lung ajak matimpal.
“Apa isin petiné ené?” ia matakon.
Untungné makejang buruhné Lie jelema Indonésia. Aluh dadiné ia ngorta. Nanging buruhé totonan tuah makenyem. Tusing masaut.
“Apaké wine utawi bir? Biasané petiné sing terlalu lantang. Yén aba masi tusing terlalu baat,” ia nyekenang.
“Da keras-keras makeneh. Tugas bliné kan menékang ka kotak kargoné. Da liunan munyi,” Parlan nyautin.
Gulem enu ngelayut di langit Jakartané. Ujané suba nget. Karmin makeneh yén dimulihné lakar ngaba pipis lan nasi padang lakar baanga kurenané ané suba ngantiang. Uli muané, ngenah yén Karmin inguh. Krana gagaéné ené suba lakar suud.
“Antiang bli Luh. Bli lakar mulih. Iraga lakar nambunang pipis anggon mulih,” kéto ia makeneh.
Karmin lan Parlan lantas ngaba kotaké totonan. Ternyata ia pada-pada uli Lamongan. Tuturé dadi nyambung ulian ento. Dikénkéné Karmin makeneh ngintip isin kotaké totonan, nanging ia takut. Apabuin yén intip uli sisi tusing lakar ngenah. Krana ané ngenah tuah peteng.
“Eda pesan matakon apa ané abana tekén Bos Lie. Kecuali ia ané ngorahang apa isiné. Apalagi yén matakon apa isin kotaké ené. Iang masi tusing nawang. Ané tawang iang, kotaké ené suba ada anak menékang ka kapalé di dermaga Tiongkok,” Parlan nuturin.
 Ené tuah kotak ané kaping dasa. Adéng-adéng ia ngejang kotaké totonan di samping kotaké lénan. Karmin ngésérang adéng-adéng. Cara ané orahina tekén Lie, yéning kotaké totonan sing dadi tumpuk lan harus ririgang. Karmin makeneh nguda kotaké ené tusing cara biasané. Carané rikala ngejang dogén suba malénan. Ia mangkihan. Angkihané ngangseg, sakéwala Parlan suba pesu uli ruang kotak kargoné totonan.
Karmin buin ngésérang lan ngamélahang tongos kotaké totonan adéng-adéng. Lantas ia ningeh munyin anak luh sengi-sengi. Ia langsung inget tekén kurenané ané suba kalahina dua wai. Ia inget kénkén dugas kurenané naanang rasa sakit lan matetagihan. Ia masi inget tekén kurenané ané nagih pulang kampung lan nengokin taneman reramané.
Ia maupaya apang munyin anaké luh totonan tusing kadingehan. Ménggal-énggalan ia ngamelahang tongos kotaké totonan. Rikala ngésérang kotak ané bolong, tan mua ia marasa ngabag liman anak luh. Limané totonan tepukina uli bolongé totonan lan kadingehan masi munyin anak luh ané sengi-sengi. Munyiné totonan nyansan keras lan ngeliunang.
Ulian takut, Karmin langsung malaib lan ngunebang pintu kargoné. Uli diwangan, ia masi enu ningeh munyin anaké luh totonan. Disubané nerima upah uli Lie, ngénggalang ia magedi. Kadirasa, dugasé ia meli nasi padang munyiné totonan enu neket di kupingné lan inget tekén liman anaké luh totonan.
***
“Bli, payu mulih?” Tini matakon.
Karmin tusing masaut lan iteh makinyukan. Tini buin nyumunin matakon.
“Nah Luh. Nanging pipis tambunan iraga ondén ja genep. Antos malu, bin ping pindo bli magaé, pasti iraga nyidaang mulih,” Karmin nyautin disubané matakon ping pindo.
Tini ngorahang yéning déwékné suba dot pesan mulih. Ia suba sing sabar matemu ngajak nyamané. Kéto masih, ia suba dot ka taneman reramané. Ia sengi-sengi sambil ngisiang limané Karmin. Lingné nyansan kadingehan. Cepok, pindo, ping telu. Paningalané Karmin nelik. Bayuné runtag. Angkinahé ngaés-ngaés. Ia nyelémpoh lantas kejet-kejet. Semuté nyansan maakang. Nyansan paak lan ngaliunang.


Gija’, 8 Novémber 2017


Aksan Taqwin Embe
Naanin kaundang ring Ubud Writers and Readar Festival 2017. Cakepané sané mamurda Gadis Pingitan, kamedalang olih BieM 2014, lan pupulan satua cutet Racik Kopi durung kawedar. Satua cutet puniki kabasabaliang antuk I Putu Supartika saking murdannyané “Mati yang Menakjubkan.”

No comments