Lés

Olih: IDK Raka Kusuma

Sumber Gagambaran

Dugasé nu magaé di hotél, pangidih somahné ané dadi guru SMP lakar nyambi maang lés matematika nyabran sanja sing taén isinina. Pang kuda somahné mapangidih, pang monto Ketut Sukarta sing maang. Boya sangkaning sangsaya tekén somahné, Ketut Sukarta sang maang. Gajih ané tampina ngabulan rasaanga nu genep anggona prabéa idup sadina-dina, prabéa manyama-braya miwah prabéa nanggung pianakné makadua kuliah. Dikenkené lebihan. Ané ngranaang ia nyidaang nabung.
Sakéwala, sekat magaé sig art shop adinné di Celuk disubané telung bulan kena PHK, Ketut Sukarta sing nambakin pangidih somahné. Pangidih maang lés nyabran sanja.
“Sakéwala, pragatang malu gaéné jumah. Lénan tekén ento, orahin iang dija dogén Wayan maang lés,” Ketut Sukarta miteketin somahné. Ketut Sukarta makesiab, sing ngadén pasaut somahné sinted.
“Blin sengsaya tekén tiang?!”
Apang sing dadi tungkas, plapan Ketut Sukarta nimbalin. “Sing ja kéto. Yén gaéné jumah suba pragat, di tongose maang lés, keneh Wayané sing macabang.”
Ngamaluin somahné nimbalin. Sayan sinted. “Tiang sing nyautin raos bliné ento!”
Suud mecik alis, Ketut Sukarta makenyem nimbalin. Nu plapan. “Men? Raosné ané encén?”
“Apang tiang ngorahin dija dogén maang lés!”
“Ooo ento? Iang mapangidih kéto, di kenapa kudané apang aluh nyagjagin. Atepung miber iang sing sengsaya tekén tresnan Wayané.”
Somahné mendep. ketut Sukarta lega. Lega ulian nawang, somahné sing salah tampi nampenin piteketné.
Ané ngranaang Ketut Sukarta lega tan kadi, pangidihné satondén masaré petengé kisinan. Ané idiha, somahné sing maang lés di Reditené. Baan legané sing marasa ia ngelut somahné. Sing suud yén sing ningeh angkihan somahné sengal-sengal. Marasa tekén déwék pelih, Ketut ngidih pelih. Somahné nengéng. Lantas nyigit lengené Ketut Sukarta kanti ngajengit. Somahné kedek. Ketut Sukarta nyuudang kedék somahné aji bibihné ané deketanga sig bibih somahné. Lantas...
Redité, tengai makiré sanja. Ketut Sukarta maca runtutan galah somahné maang lés. Soma, maang lés di jalan Kenyeri. Anggara, maang lés di jalan Hayam Wuruk miwah di jalan Katrangan. Buda, maang lés di jalan Kecubung miwah di jalan Anggrek. Wrespati, maang lés di jalan Suli miwah di jalan Kepundung. Sukra, maang lés di jalan Kartini miwah di jalan Nangka. Saniscara, maang lés di Tanjung Bungkak miwah di Sanur.
Suud maca, masambilan natakin jagut aji lima kenawan, Ketut Sukarta ngremon di ati. Yén di sabilang tongosné maang lés makelonné duang jam, artinné, somahné, uli Soma kanti Saniscara maang lés makelonné petang jam. Yén jam telu sanja mara majalan, jam pitu peteng mara teka. Buka ada ngundukang, Ketut Sukarta inget tekén maturan canang. Dugas somahné orahina unduké totonan, somahné masaut. Pasautné plapan pesan.
“Tulungin ja tiang.”
“Iang ané maturan, kéto?” sambilanga ngagas bok ané sing genit Ketut Sukarta masaut. Somahné nimbalin. Tabuh raosné nu plapan. “Nyak apa sing bli nulungin tiang. Yén sing nyak lakar pupahang.”
Inget tekén kenjel dugas teka uli magaé peteng-peteng, Ketut Sukarta ngisinin pangidih somahné. Ngisinin aji pasaut anggutan.
“Ada buin ané idihang tiang tulung tekén bli,” somahné mesuang pangidih, nu plapan.
“Ngidih tulung ngudiang buin?”
“Nyampat ajak nyiam punyan bungané di poté miwah di natahé.”
Yén né sautin aji sing, buin kurenné nagih mupahang. Kéto Ketut Sukarta ngrémon di ati. Apang sing dadi lantang, Ketut Sukarta manggutan.
Sekat somahné maang lés, uli Soma kanti Saniscara, Ketut Sukarta ngutsahayang apang jam setengah telu sanja suba teked di jumah uli tongosné magaé. Sawiréh nelahang galah tengan jam yén negakin motor uli tongosné magaé kanti teked jumahné, jam dua ia suba matilar uli art shop adinné. Adinné, ané orahina satondénné sing bani nombang. Karyawané lénan sing ada ané bani mapirian. Boya sangkaning Ketut Sukarta nyama kelihan majikané ané ngranaang. Boya ento ané ngranaang. Ané ngranaang Ketut Sukarta maluan teked di art shop nyabran dina. Yén karyawan lénan jam kutus mara ngenjekang batis sig natah art shopé, Ketut Sukarta jam pitu suba teked di bataran art shopé. Lantas ngampakang jendela, jelanan tur ngedasang sakancan isin art shopé di suudné nyampat.
Ada buin ané ngranaang karyawané lénan sing ada bani mapirian. Ketut Sukarta setata bani ngilonin karyawan di nuju adinné ngwélang tur matbat ané ngranaang keneh dekdek lidek. Ngilonin aji, “Wayan, da bas sanget ngwélang karyawan. Yén makejang karyawané malaibin kudiang lakar.”
Ané pinih ngranaang karyawané lénan sing bani mapirian, duang bulan sekat Ketut Sukarta magaé, gajih karyawané menék buin pada satus tali. Tur maan duman kain endek pada duang setel. Ongkos nyahit art shopé ané mayahin.
Duang bulan suba somahné maang lés. Mulihné nu amul benehné. Ngenjek duang bulan tengah. Utaminné dina Anggara,Wraspati miwah Saniscara, somahné telat mulih uli maang lés. Ketut Sukarta dugasé ento sing nyangetang. Di pang pindonné, Ketut Sukarta sing nyangetang masi. Di pang telunné, nu masi Ketut Sukarta sing nyangetang. Ané ngranaang, somahné telat mulih tengah jam. Di pang patné, diastun telat mulih ajam, Ketut Sukarta tetep sing nyangetang.
Di pang limané, di pasaréan Ketut Sukarta mancingin somahné.
“Pasti macet di rurungé. Kanti telat Wayan teked jumah.”
Pancingina kéto somahné nyautin. Pasautné plapan.
“Sing ento ané ngranaang.”
Ketut Sukarta nyelap mendep. ngantiang lanturan pasaut somahné. Ané antianga, pasaut somahné, teka, marupa: “Sangkal tiang telat mulih, ada timpal ngorahin ngursus satpamné ané majaga uli semengan kanti tengai. Tiang orahina ngursus petengé. Ngursusé ené suud maang lés jemak tiang.”
Inget tekén somahné dueg mabasa Inggris kapin dadi guru Matematika. Inget tekén somahné taén magaé di hotél satondén dadi guru. Ketut Sukarta suud mancingin. Suud nlektekang somahné, disubané nawang sing ada paliat gelip tur cungap, Ketut Sukarta nuturin somahné.
“Morahan anaké, apang sing bakat anggon keneh.”
Somahné, maakang bibih ka kopingné lantas kisi-kisi, “Suksma. Bli suba nganggon keneh telat tekan tiange. Artinné bli nu tresna tekén tiang. Baan mendep, kadén sing rungu.”
Ketut Sukarta ngiringang awakné. Somahné ngeserang awakné. Lantas ...
Suud nolih jaum jam ané dawa sig angka rorasé miwah ané bawak sig angka paté. Suud ngrémon, suba jam pat sanja, Ketut Sukarta nyampat sig kamar tamu umahné. Sambilanga mapius. Ané piusanga sing tetep. Sagét dangdut. Saget kroncong. Sagét gending pop bali. Dugas sampat duk sig limané anggona ngulungang luu ka ampiké, misané ané dadi sopir angkot teka. Mabecat sépan Ketut Sukarta nyampat, Ketut Sukarta ngorahin misané negak.
Sondér Ketut Sukarta ngidih apang misané nyambat tatujoné teka, misané ngorahang, “Iang mai lakar ngorahin Ketut.”
“Ngorahin apa?”
“Unduk somah Ketuté.”
“Kenapa somah iangé?”
“Sakéwala da Ketut gedeg.”
Nepukin Ketut Sukarta seken maanggutan, misané nelatarang unduk somah gelahné. Unteng satuan misané: Somahné tepukina macelep ka hotél K. Hotél ané tongosné di sisin rurung Jalan Hayam Wuruké. Sawetara jam setengah kutus peteng.
“Pidan Nengah nepukin somah iangé macelep ka hotél K?” Ketut Sukarta nyelag.
“Duang minggu ané liwat.”
“Suudan ento taén buin ningalin?”
“Taén.”
“Ipidan?”
“Limang dina ané liwat ajak itelun.”
“Endén malu. Jani dina apa?”
“Anggara.”
“Yén kéto itelun ajak limang dina ané liwat Saniscara ajak Wrespati.”
Misané menehang.
“Lamun kéto, nengah nepukin somah iangé macelep ka hotél K dugas pangawit dina Anggara.” Misané menehang.
Yén anak lén ngorahin, sinah Ketut Sukarta moyanin. Wiréh misané tawanga uli cerik tur sing taén bogbog, Ketut Sukarta sing bani sing ngugu. Tur, sing bani moyanin. Nadak sara gedeg maluab uli kenehné nglikub awakné. Inget tekén déwék anggona panua di panyamaané, sasidan-sidan ia nangkek apang gedegné sing pesu dadi sebeng jengis. Apa buin dadi raos nengkik. Inget tekén déwék dadi kelihan dadia, sasidan-sidan ia nangkek apang gedegné sing pesu dadi lima magemelan miwah gigi ngretek. Muktiang, nadaksara kruna kéto makulekan di kenehné. Krunané ento, ngranaang raos maclepeh uli bibihné Ketut Sukarta.
“Yén kéto, jalan buktiang. Nyak petengé buin jebos, Nengah ajak iang ka hotél K?”
Anggutan misané makaciri ngisinin raosné Ketut Sukarta totonan.
Jam setengah kutus peteng. Tondén makelo majujuk di sisin rurungé, Ketut Sukarta, ané ada di samping kenawan misané, nepukin somahné macelep ka hotél K negakin mio ané biasa anngona maang lés. Ketut Sukarta makita nyagjagin. Misané nombaang aji kisi-kisi, “Antiang malu buin dasa menit.”
Buin dasa menitné, sing ngantiang tempo buin Ketut Sukarta ajak misané megat rurung ngungsi hotél K. Ngenjek natah hotélé, luaban gedeg ané tangkeka ngranaang awakné ngejer. Ngranaang sing sida nangkek limané magemelan. Ngranaang sing sida nangkek giginé ngretek. Ngranaang sing sida nangkek paningalané jerirek-jerirek.
Teked di samping kelod aula hotélé, Ketut Sukarta ajak misané nadaksara ngrerenang tindakan. Di aula, tingalina somahné ngraos nganggon basa Inggris ngajak anak muani ajak patpat. Abesik tawanga. Pisagané. Satpam hotél tongosné majujuk ngiwasin somahné.

Amlapura, 2009.

IDK Raka Kusuma
embas ring Getakan, Klungkung, 21 Novémber 1957. Dané nyurat makudang-kudang puisi mabasa Bali, satua bawak, esai basa Bali, miwah novélét mabasa Bali. Lianan ring punika, dané taler nyurat puisi, cerpén, lan ésai mabasa Indonésia. Kakawian-kakawian danéné sané mabasa Bali kawedar ring Bali Orti (Bali Post), Médiaswari (Pos Bali), Bali Aga, Jurnal Kawi, miwah Canang Sari. Lan kakawian dané sané mabasa Indonésia kawedar ring Bali Post, Nusa Tenggara, Karya Bakti, Warta Bali, Nafiri, Warta Hindu Dharma, Minggu Pagi, Kedaulatan Rakyat, Mimbar Indonésia, Suara Nusa, Pikiran Rakyat, Suara Karya, Sinar Harapan, Berita Buana, Républika, Singgalang, Analisa, Cak, Kolong, miwah Romansa.Ring warsa 2002 dané ngamolihang Sastra Rancagé antuk baktin ipun ring pangembangan sastra Bali malarapan antuk Majalah Buratwangi lan taler 2011 antuk kakawiannyané sane mamurda “Sang Lelana”. Ngamolihang Penghargaan Widya Pataka saking Gubernur Bali warsa 2012 antuk cakepané sané mamurda “Bégal”. Sareng pangawi saking Karangasem dané ngwangun sanggar sané mawasta Sanggar Buratwangi, lan dané taler dados silih sinunggil pangremba ring sanggaré punika.

No comments