Sumpah di Guminé Wayah

Olih: I  Ketut Sandiyasa

Sumber Gagambaran: id.pinterest.com

Sané mangkin  kocap  guminé wayah. Cecirén gumin wayah silih tinunggil  ngrereh kasujatian kapatutan méweh pesan. Patut lan iwangé binannyané akabang salang. Punika mawinan wénten pamargin majalaran sumpah anggén muktiang kapatutan kasujatian. Pinaka conto pacang dados sang amangkurat masumpah, dados pegawai taler nyumpahang kode étik  pacang ngamargiang pangadilan ring méja hijau  hakim lan jaksané masumpah. Para truna jagé mikatin anak bajang taler masumpah. Sané pinih anyar wénten invéstor sané sareng  masumpah.  Titiang boya ja pacang mligbagang iwang napi nénten anak masumpah  nanging  sané buatang titiang yén ngiwasin indik kawéntenan jagat wayah  sekadi mangkin napi purun sumpah punika anggén jalaran  muktiang kasujatian utawi kapatutan?
Titiang ngentenin akidik indik sumpah punika. Ring wiracarita Mahabrata wénten mekudang-kudang ksatria sané ngelarang sumpah. Sang Karna masumpah pacang nénten nulak pinunas anak sang maraga suci ritatkala nunas punia. Sang Bisma ngelarang sumpah pacang ngamargiang sukla brahmacari. Sapunika taler Sang Srikandi ngamargiang sumpah pacang ngamademang Sang Bisma santukan dumun dané duhkita olih Sang Bisma. Sumpah punika  ngawinang puara sané mabinayan. Awinan sumpah punika Sang Karna nyukserahang anting-anting lan kwacannyané punika mapuara Sang Karna kaon ring payudan. Sang Bisma taler sangkaning sumpahnyané  ngametuang indik sané mapuara barata yuda.  Daweg punika wantah   yukti  ksatria punika pacang ngamargiang  sumpah. Nirdon kaucap yéning ksatria punika nitya semaya. Diastun mapuara kaon diastun mapuara tan becik sumpah punika pacang kamargiang punika gegelaran para ksatria mautama.
Raris sapunapi jagaté wayah sakadi mangkin. Sané pacang dados sang amangkurat, sané sang dados guru wisésa. Sané manados hakimjaksa, pengacara miwah siosan sadurungné sampun pastika ipun masumpah. Nanging kawéntenan jagaté sekadi mangkin kantun akéh wénten indik korupsi, buina sané korupsi punika,  saking alitan, agengan  duuran beténan.  Punika taler sané janten  dados pegawai sané profésional nyalanang swadarma daging sumpah utawi kode étik jabatan. Siosan punika tan akidik anaké bajang keni uluk-uluk sumpah gombal anaké truna. Minabang ngenén sesimbing akidik  wayang céngblongé diastun masumpah, yéning tan manut daging sumpahé Déwané tusing ngetarayang napi malih Sanghyang Widhi nénten nyelegedeg ngiwangang anak sané tan ngamargiang sumpah punika. 
Yén rereh manut bacakan karma pala wénten tetiga pahannyané. Sancita karma pala, prarabda kama pala lan kriyamana karma pala. Sancita karmapala wantah pajalan karma sané dumun sané ngawéntenang karma wasana sané kacicipin  ring hidup sané mangkin. Yéning prarabda karma pala wantah sekadi makpak tabia pajalan karma sané palannyané ring hidup puniki telas kacicipin. Yéning  kriyamana karma pala pajalan karma pala sané ngametuang karma wesana tan patut katugtugin ring  hidupé sané pacang rauh.  Unduk pajalan karma punika wantah Ida Sang Hyang Tuduh sané dados pamutus. Raris sapunapi indik masumpah di guminé wayah . Napiké dados sumpah punika anggén  jalaran muktiaang kasujatian/ kapatutan? Sampun akéh bahbahang titiang ring ajeng, sané mangkin rarisang ida dané ngayunin lan  nyawis pitakéné punika.



I Ketut Sandiyasa
embas ring Désa Ngis, Kecamatan Manggis, Karangasem, pinanggal 29 Méi 1983. Kakawianipuné kawedar ring Bali Post (Bali Orti) miwah Pos Bali (Médiaswari).

No comments