I Lutung Maling Isén

Kasusun antuk I Putu Sanjaya

Sumber Gagambaran; pondokwriting.blogspot.com

Di tengah alasé ada buron Lutung, ngelah timpal madan Kekua. Kacerita I Lutung semengan suba seduk basangné. Kemu mai I Lutung ngalih amah nanging tusing maan. Tuara ada woh-wohan ané enu sawiréh dugas ento sedeng masan panes, Kenyel suba I Lutung ngelanting kema mai tur kecag-kecog di duur punyan kayuné ngalih amah tuara maan. Sedek negak di duur carang kayuné. Sagét ngaliwat I Kekua. Ngénggalang I Lutung maakin sada ngaukin. 
“Wé... ,Kekua Lakar kija ento, tegarang marérén malu!” I Lutung tuun uli punyan kayuné saha nyagjagin I Kekua.
“Beh...I Lutung kadén nyén. Nguda cai dadi jengis kéto sebeng cainé cara nak kuangan amah.”
“Kénkénang tusing jengis, uli tuni icang ngalih amah tusing maan. Kenyel suba kema mai ngalihin, sakéwala biu abulih icang tusing nepukin. Kéweh gati icang mara kéné, yén cai mara aluh awak ngamah don-dona dogén, dija ngalih jeg maan!” 
“Oo... kéto. Lamun kéto ajaka ngalih isen ditegalné Kaki Dukuh. Kanggoang suba isén amah. Ditusing adané kanggo masih amah, anak jaan!” 
“Jaan isén ento?” matakon I Lutung. 
“Eda ngitungang jaan, ané penting basangé betek!” masaut I Kekua. 
Kacerita nutug I Lutung nuju tegalné Kaki Dukuh, lakar maling isén ajaka I Kekua. Gelisang satua nangked suba ditu padaduanan. 
“Tangarin iban cainé, Tung. Eda uyut apang tusing tawanga tekén Kaki Dukuh iraga ngalih iséné. Yén ketara jeg tusing ada unduk selamet!” seken pisan I Kekua ngorahin I Lutung. I Kekua Ian I Lutung lantas ngokoh tanah di bongkol punyan iséné. Suba bakata iséné lantas amaha. I Kekua ames pisan ngamah isén, sakéwala I Lutung enu sangsaya amah seduk basangé I Lutung lantas ngepak isén.
“Aaa...lah!” makraik I Lutung marasa bungutné pengah tur kebus, tumbén-tumbén ia ngamah isén.
“Siepang bungut, cainé, Tung. Nyanan dingeha tekén Kaki Dukuh. Cai ngamah isén dogén tusing bisa. Lamun kebus eda pak-paka, jeg uluh seka bedikang!” 
Buin koné I Lutung nyegut isén sakéwala buin marasa pengah, kanti bujuh bungutné I Lutung siatsiut ngasenin lalah.
“Adu...uh lalah...... kebus....” 
I Kekua kesiab pesan ningalin I Lutung nyerit buka kéto. Ngénggalang tekepa bungutné I Lutung apang nyak siep. 
Kacerita Kaki Dukuh ningeh munyiné I Lutung uli jumahné. Ngénggalang Kaki Dukuh nyagjagin saha brangti. Marasa ketara, I Lutung lantas malaib ka duur punyan kayuné. I Kekua ngénggalang macelep ka tengah tengkulaké, saru tur ilid di sisin punyan iséné.”
“Béh, I Lutung maling iséné, pantes setata ilang. Nah jani kija cai malaib. Diastun cai menék punyan kayu, kija cai lakar makecog tusing ada punyan kayu lén dini. Pasti cai lakar makecog ka betén, lakar cadang dini!” kéto koné munyiné Kaki Dukuh sada nyongkok di betén punyan kayuné tur nganggarang arit. Mara ngasén I Lutung, tusing ada punyan kayu lén ané paak uli punyan tongosné menék. Ngénggalang I Lutung ngalih daya apang tusing bakata tekén Kaki Dukuh. I Lutung inget I Kekua ada di beten lantas ia magending. 
“I Lutung duur kayu, Kekua betén tengkulak I Lutung celakné layu, I Kekua celakné barak....!” 
Kéto dogén gendingné I Lutung. Mara ningeh gendingné I Lutung, Kaki Dukuh narka ada Kekua ditu mengkeb. Saja pisan, tepuka tengkulakné I kekua di samping punyan iséné. Ngénggalang jagjagina tenglukaké ento tur katungkayakang. Ngapékpék I Kekua mara ketara, jejeh tur takut nepukin Kaki Dukuh ngaba arit. I Kekua lantas téngténga ka kubuné. I Lutung lega atiné ia selamat. Uli joh I Lutung mangiwasin I Kekua tangkeba aji keranjang. 
Kacerita kaki Dukuh nundén kurenané meli lakar basa. I Kekua lakar anggona saté. Ningeh munyi kéto ngeling masig-sigan I Kekua ngidih urip tekén Kaki Dukuh. 
“Hu..... hu... hu... Kaki, icang ngidih urip. Icang ngidih pelihh... icang lakar tusing buin mamaling isén Kakiné hu...hu...hu...” Ngeling I Kekua ngidih olas. “Tusing ada Ampun, cutet cai lakar dadi saté. Jani cai ngamah malu apang liu pesu getih cainé nyanan, ada anggon lawar!” masaut Kaki Dukuh saha ngejang kau misi nasi di tengah keranjangé. Kaki Dukuh lantas macelep ka tengah kubuné ngendihang api ngaé yéh anget, kurenané nuju ka peken meli lakar basa. Sedek kéto nengok I Lutung maakin I Kekua. 
“Aduh.... jelek gati nasib cainé Kekua. Cai pasti lakar anggona saté!” kéto omongné I Lutung sada ngedekin. Jengah pisan I Kekua ningeh munyiné I Lutung, ngénggalang I Kekua ngalih daya. 
“Nyén ngorahang kéto? Cai kadén nawang Kaki Dukuh tusing ngelah pianak. Né jani lakar icang anggona pianak. Sangkal icang tangkeba aji keranjang, apang icang tusing ideh-ideh. Ento tingalin cai Kaki Dukuh ngaé yéh anget lakar anggona ngaénang icang kopi. Jani dogén kurenané ka peken meli boreh, lakar anggona morehin icang suud kayeh. Pokokné icang lakar seneng idup dini. Yéning seduk ada ngabaang amah, ada ngayehang, ada moréhin. Yén cai nyén lakar ngétoang, ngalih amah kema mai tusing ngelah umah!” 
Mara ningeh munyiné I Kekua buka kéto, I Lutung jeg ngon tur dot masih dadi pianakné Kaki Dukuh. I Lutung lantas ngomong, “Yén kéto icang bang ditu, apang anggona pianak tekén Kaki Dukuh!” 
“Nah yén kéto, ungkabang keranjangé ené, nyanan cai tangkeb ibané dini!”
I Lutung lantas ngungkabang keranjang panangkebané I Kekua lantas ia macelep kema. Kendel atiné lakar anggona pianak tekén Kaki Dukuh. I Kekua lantas ngénggalang malaib nuju tukad, ditu ia mengkeb. Kacerita teka Kaki Dukuh ngaba tiuk mangan-mangan pisan. Kesiab Kaki Dukuh ningalin I Lutung ané matangkeb. 
“Yéé... dadi ngedénang jani lakar saténé. Busan I Kekua jani I Lutung ané matangkeb. Nah... tusing kenapa, né penting jani liu ngelah saté anggon darang nasi. Ha... ha... ha....!” kendel pisan Kaki Dukuh. Kesiab I Lutung ningeh munyi buka kéto, ngasén déwékné belog-beloga tekén I Kekua. Peluh pidit I Lutung makeneh ngalih daya. Jejeh pisan I Lutung nepukin Kaki Dukuh nyadiaang talenan muah tali. Mara I Lutung lakar tegula, ngomong ia tekén Kaki Dukuh. “Kaki.... Sakondén icang matampah ada ané orahang icang marep Kaki. Né Jani déwasa ala, yén lakar nampah icang nagih nganggo sagi. Yén tusing ada sagi sinah getih tekén bé icangé lakar pahit, diastun suba luung gati baan masain lakar tileh pahit!” Kesiab Kaki Dukuh ningeh munyiné I Lutung, lantas ia matakon. 
“Men apa anggon sagi apang jaan bén cainé Tung?”
Tusing liu ento, Ki. Tundun icangé tegulin biu aijas, batis icangé ane kébot tegulin dodol arancé, batis icangé ané kenawan tegulin aji jaja uli atabag. Suba kéto kaput awak icangé aji duk. Yéning suba jangkep borbor men icang di sisin tukadé, ditu Kaki nunas tirta palukatan maring Ida Batara Wisnu. Suba kéto mara tampah icang, jeg jaan suba rasa bén icangé," kéto munyiné I Lutung. 
Prajani répot Kaki Dukuh negulin awakné I Lutung bek misi sagi-sagi. Suba kéto awakné I Lutung lantas kaputa aji duk kaaba ka sisin tukadé. Suba kéto I Lutung lantas enjutina api. Mara ngendih apiné ngénggalang I Lutung makecog ka tengah tukadé. Apiné padem prajani sawiréh kena yéh. I Lutung anyudanga baan yéh tukadé. Tan sipi gedeg basangné Kaki Dukuh marasa belog-beloga baan I Lutung. Ngénggalang Kaki Dukuh ngender mirig tukad sakéwala I Lutung suba joh anyud. I Kekua ané mengkeb di sisin tukadé ngénggalang macelempung ka yéhé. Becat pesan I Kekua ngelangi ngender I Lutung. Kacerita I Kekua ngidaang ngedetin I Lutung. 
“Enggalin gisang tundun icangé, Tung!”
“Ka sisi laku, icang suba engsek tangkahé bek-bekan.”
Kacerita I Lutung Ian I Kekua ngidaang ka sisin tukadé. Ditu ngénggalang ajaka dadua ngalih tongos paengkeban. Ngangsur angkihané ajaka dadua tur ngilngilang dingin ulian belus. 
“Aduh dueg pesan dayan cainé, Tung. Buung dadi saté, jani liu ngelah bekel lakar amah!” kedék I Kekua ninggalin I Lutung mategulan biu, jaja uli, miwah dodol.
“Eda suba ento lantanganga, iraga pada dayané. Patuh dayan i raga saling kalahang, tur pada patuh duegé nyelamatang déwék. Jani paling melah iraga suud nyemak gagaén mamaling. Adénan ngalih amah melah-melah. Jalan jani amah biu lan jaja uliné ené!” 
Pakerékék kedékné I Lutung Ian I Kekua. Suud ngamah lantas ajaka dadua manuju alasé, ditu idup ajaka padaduanan.


Kaketus saking cakepan Kumpulan Satua Bali ke: 3 sane kasusun antuk I Putu Sanjaya

No comments