Ngajang Tai

Olih: I Wayan Paing

Gagambaran Pande Ketut Taman, Sumber; lukisanku.id 

Timpalé mabriag kedék ningeh ané orahang tiang dugas bapak guru nakénang unduk apa gaé dugas liburan sekolahé. Bapak guru matakén kéto sedek tiang ngundap. Takonina kéto makesiab tiang masaut: ngajang tai.
Mirib apang ilang kiap tiangé, bapak guru ngorahin tiang ka malu. Sambilang ngusap-ngusapin paningalané, tiang nyrogjog ka malu. Di malu tiang nyrita.
Uli itelun, i mémé ngajak tiang ngajang tain sampi. Tain sampiné kakajang tur kasambehang di tegalé ané suba suud tengalana tekén i bapa di limang dina. Mémé ngajang tai tusing ja ngajak tiang dogén. Mémé ngajak pisagané ané setata saling tulungin sabilang ada gaé. Pisagan tiangé ané milu ajaka patpat. Kéto tiang ngawitin critan tiangé.
Satondéné suud tiang nyrita, bapak guru matakén: tusing ngajang tain sampi adanné, ngudiang kasambatang ngajang tai dogén. Mara tiang ukan masaut, timpal-timpal tiangé malunan nyautin: yén deriki, asal ampun nyambatang ngajang tai artinné ngajang tain sampi, Pak. Bapak guru anggut-anggut mireng pasaut timpal-timpal tiangé.
Miribang ulian mara-mara matugas di désan tiangé, bapak guru cucud buin matakén: apa melahné yén milu ngajang tai? Maan patakon kéto buin tiang nyritayang unduk ngajang tain sampiné totonan.
Liunan cerik-cerik di désané dini demen milu ngajang tai. Tusing ja ulian ngajang tain sampi gaginan aluh tur iing. Tusing ja ulian demen makipu di tain sampiné. Tusing ja ulian lega ada nulungin nyambehin tegalé lemekan. Tusing masi ulian ngajakang ngajang tain sampi i mémé utawi mémén timpal-timpal tiangé ngorahin pianakné tusing masuk.
Ané makrana demen liu pesan. Abesik, yén ngajang tai, i mémé pasti ngajakang pisaga. Yén suba ngajakang pisaga, i mémé pasti ngaé dadaaran ané jaen-jaen. Paling tuara ngaé urab montong ajak jagung nyanyah ané empuk. Lénan tekén ento ngaé masi darang kopi. Paling tuara séla maunti gula bali. Ané ada di keneh cerik-cerik iaban tiang, da ja ngajang tai, ngajakang ngaé apa ja pasti maan dadaar luung. Luungné nomer dua. Kalahan buin abedik tekén kundangan utawi ngelah gaé mabé-béan.
Nomer dua, yén suba ngajang tai, pisagané ané kajakan, amun ngelah pianak tuuh masuk SD utawi cerikan pasti ajaka. Yén dina masuk, cerik-cerikné orahina nekain ka tongosné kajakan di tekané uli masuk. Ditu maan galah mapalalianan. Mapalalianan sambilang nulungin ngajang tai amun dadi baan ngaba.
Nomer telu, ané pinih demenin. Yén ada gaginan ngajang tai, yadiastun di tegal pisagané pastika maan ngalih bobor. Bobor sing ada lén tuah uled tain sampiné ané mawarna putih-putih. Gedén boboré amun kesaa ané biasa maumah di don dapdapé. Yén kesaané gadang manut don dapdapé ané amaha. Yén boboré putih yadiastun mamahané tain sampi ané badeng utawi gading. I mémé ngorahang boboré ngaé tain sampiné melah lemekné. Tuah dadi alih di katujuné ngajang tai.
Bapak guru masemu tandruh tur buin nyekénang: dadi anggo apa boboré?
Buin lanturang tiang ceritané. Di katujuné ngeduk tain sampiné, nepukin bobor, musti sampingang. Tondén dadi duduk satondéné telah makajangan tain sampi. Ento makrana cerik-ceriké demen pesan matulung ngajang tai. Apang énggalan telah. Apang énggalan dadi nuduk bobor. Di subané suud makajangan tain sampi, boboré mapunduhang tur mawadahin. Tusing ada ngorahin, makejang cerik-ceriké ané ada ditu makripitan. Ané gaéna masangin bobor. Mesuang tain sampiné ané nu ada di basangné. Suud masangin boboré makejang, laut maumbah kanti bersih. Di subané bersih mauyag aji uyah laut kadepinang selaé menit. Suud kéto laut ka peseng apang kanti iat.
Di suudé meseng, biasané madum amun cerik-cerik ané ajak masangin. Dumané ento laut kaaba mulih. Di jumahné, boboré ané suba kapeseng kanti iat laut kagoréng. Yén melah luaban lengis ané anggo ngoréng, boboré empuk dadiné. Empukné masaih ajak krupuk kulit keboné ané biasa maadep di pekené. Krupuk ané biasa dadi gapgapan di katujuné i mémé teka uli peken.
Boboré ané empuk jaenné jaenan tekén krupuk kulit kebo. Masaih jaenné ajak bé pitik magoréng. Ditu legané ngajang tai tur maan bobor.
Bapak guru makenyem suudé tiang nyrita. Timpalé ngoplokin. Ada masi sruit-sruit. Jag ilang suba kiap tiangé. Apa buin bapak guru ngorahin tiang nyemak buku punduhan nilainé. Di jéjér nilai Bahasa Indonésia bapak guru nyuratang angka sangang dasa. (*)


I Wayan Paing
embas ring Désa Pakraman Gulinten, Désa Bunutan, Abang, Karangasem pinanggal 6 April 1983. Cakepan sané sampun kamedalang mamurda COR (2009) lan Gancaran Mersun (2012). Kakawianipuné naanin kawedar ring Bali Post (Bali Orti), Majalah Buratwangi, lan Jurnal Kawi.

No comments